Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
doprowadzićdoożywieniagospodarczegotychziem.Należyprzytymzaakcen-
tować,żeniezależnieodczynnikówmilitarnych,związanychzestacjonowaniem
armii,oddziałówwojskowychizbudowąodpowiedniejinfrastruktury,wtym
teżzakładówrzemieślniczych,władzepruskiewłożyłyogromnywysiłekwroz-
wójmiastwnowoprzejętychprowincjach.Powołanosłużbębudowlaną,która
sporządzałaplanyregulacyjnemiastiplanyichzabudowy.Byłytoodpoczątku
działaniazaplanowaneiprowadzonesystematycznie,obejmującemiastaduże
imałe,finansowanezbudżetu.Regulacjiuległyówcześnietakienp.miasteczka,
jakLipno,Wizna,DębienadNerem(1799),Pułtusk(1803).Główneprace
przypadłyjednaknadużeośrodki,tj.Poznań,KalisziPłock.Powstałytam
wtedynowedzielnice,nowearteriekomunikacyjne
24.Zdrugiejstronywładze
pruskiedoprowadziłydouporządkowaniasprawmiejskichpoprzezodebranie
prawmiejskichośrodkom,któretrudnobyłozakwalifikowaćdomiast.Odnosiło
siętodoosad,którewczasachswojejświetności,wRzeczpospolitej,otrzymały
prawamiejskie,jednakzmianysytuacjigospodarczejspowodowałyichupadek.
Zmienionojeteraznatzw.osadyhandlowe
25.Niebyłatowżadnymstopniu
decyzjapolityczna,atylkoekonomiczna,zdecydowałaotymchłodnakalkula-
cja.Władzepruskieniezamierzałybowiemutrzymywaćsztucznegostanu
zczasówfeudalnej,pełnejanachronizmówRzeczpospolitej.Wrezultacieosady
ocharakterzewiosekniemogłyjużmiećprawmiejskich.
Towarzyszyłatemuochronarynkuwewnętrznegonowychprowincjiipo-
szukiwaniarynkówzbytu,corealizowalimiejscowikierownicypolitykipruskiej
naszczebluwłaśnieprowincji,CarlGeorgvonHöymiFriedrichLeopoldvon
Schrötter.Wszystkieteczynnikispowodowaływdłuższejperspektywiewzrost
liczbymieszkańców,codokładniejbędzieprzedstawioneponiżej,iodbiłosięna
większościbranż,jakiedominowaływPrusachPołudniowych.Pomimoto
mieszczaniebyliniechętniadministracjipruskieji,takjaktoujęliJanWąsicki,
JanPachońskiczywspomnianapowyżejBarbaraGrochulska,witalientuzja-
styczniewojskaWielkiejArmiiwroku1806
26.
Przyczynątegobyłabrutalnośćadministracjipruskiej,którazmiany,nawet
korzystnezekonomicznegopunktuwidzenia,wprowadzałazdecydowanie,nie
liczącsięzmiejscowymispołecznościami.Wrezultacielikwidacjaprzywilejów,
samorządów,którewpraktycetamowałyrozwójgospodarczyibyłypozostało-
24B.Grochulska,MiastapolskiewpoczątkachXIXwieku.Kontynuacjaczyprzełom?,
[w:]Miastapolskiewdwusetlecieprawaomiastach,red.E.Kaltenberg-Kwiatkowska,Warszawa
1994,s.67–68.
25Miastapolskiewtysiącleciu,red.M.Siuchniński,t.2,Wrocław–Warszawa–Kraków1967,
s.191.
26J.Wąsicki,WielkopolskawokresieKsięstwaWarszawskiego.Administracja.Ludność.
Gospodarka,[w:]DziejeWielkopolski,red.W.Jakóbczyk,Poznań1973,s.45–52;J.Pachoński,
GenerałJanHenrykDąbrowski1755–1818,Warszawa1981,s.341–343;B.Grochulska,Miasta
polskiewpoczątkach…,s.68.
