Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
właśniedlatego,żewprzeciwieństwiedotamtychzapewniałoono
ludziom„podmiotowąwolność”.
Następnympokulturzefundamentalnympojęciemheglowskiej
myślipolitycznejjest„wspólnota”,którajestwistociebardzosil-
niezwiązanazpojęciemkultury.Iznowuprzyczynąniejasnościjest
tufakt,żetylkowyjątkowoużywałonwspółczesnegoniemieckiego
odpowiednikaGemeinschaft;winnychprzypadkachposługujesięter-
minamitłumaczonyminaogółjako„dobrowspólne”,„powszechny”,
„powszechność”,„substancjaetyczna”,„ogólność”lub„całość”.He-
gelniejestoczywiściewyjątkiemwtym,żeopieraswojąfilozofiępoli-
tycznąnaideiwspólnoty,jestjednakzdecydowanienajwybitniejszym
przedstawicielemtejtradycjiwświecienowoczesnym.Dwiedominu-
jącetradycjezachodniejmyślipolitycznej–liberalnyindywidualizm
imarksistowskisocjalizm–zakorzenionesąwidei„społeczeństwa”,
postrzeganegojakozłożonezdobrowolniepowiązanychjednosteklub
jakojednostkipodzieloneiustrukturyzowanewklasyniezależnieod
ludzkiejwoli.(Dwudziestowieczneteoriepluralistycznewydająsię
wzasadzieodmianamiliberalnejkoncepcjispołeczeństwa,wktórej
swobodnenegocjacjepomiędzygrupamizastępująlubuzupełniają
relacjekontraktowepomiędzyjednostkami).JednymidrugimHegel
przeciwstawiastanowiskogłoszące,żeludzie,zjednoczenitakże
wrodzinachiwiększychgrupachspołecznych,tworząodrębnewspól-
notynarodowedziękiwspólnociehabitatu,języka,religii,podziela-
nychtradycjiidoświadczeńhistorycznych,powszechnieuznawanych
wartościicelów,dominującychpostawiorientacjiorazszerokoroz-
powszechnionejkulturymaterialnejiduchowej.Znacznączęśćtych
czynnikówHegelokreślałącznieterminem„etyczność”(Sittlichkeit);
towłaśniepodzielana„etyczność”(wyrażanawuczuciach,ideach,
regułachiinstytucjach)wyróżniawspólnotębardziejniżcokolwiek
innego.TowłaśnienatejkoncepcjiwspólnotyHegeloparłswojąkon-
cepcjępaństwa.Państwojestpolityczniezorganizowanąwspólnotą,
wspólnotąpodlegającącentralnemurządowi,czyteż–byużyćjego
ulubionegoterminu–„najwyższejwładzypaństwowej”(Staatsgewalt,
Staatsmacht),wspólnotą,która(bytakrzec)znalazłasposóbobrony
swojegoistnieniaiswojejintegralnościorazradzeniasobiezzewnętrz-
nymiiwewnętrznymiwyzwaniami,uwiecznianiasięjakoodrębny,
indywidualnynaród.
Hegelczęstowspomina,żewspólnotowapodstawapaństwauka-
zujesięnajwyraźniejwwojnachiinnychkryzysachnarodowychoraz
żejegozdolnośćdoprzetrwaniazależyodtego,wjakimstopniumoże
onowuzasadnionysposóbtwierdzić,żesłużycelomwspólnotowym,
anietylkointeresomdynastycznym,elitarnymlubklasowym.Ten
punktwidzenia,ukształtowanyprzezdoświadczenieEuropyporoku
1789,zyskałnowąostrośćwnaszymstuleciu,stuleciuwojentotalnych
39
