Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp:literaturaobozowa
13
obozowej”)będącejjednocześnie„literaturąotematyceobozowej”.Wprzypad-
kuautorstwaosób,któreniedoświadczyłypobytuwobozie,wgrępowinnowcho-
dzićtylkodrugiezpowyższychokreśleń(votematyceobozowej”).Utworynależące
dovliteraturypowstałejpozaobozem”
,naprzykładzarównopowstałevpoobozie”
opowiadanieDzieńinocbyłegowięźniałagruLeoLipskiego,jakiWarkoczyk,które-
goautor,TadeuszRóżewicz,nigdyniedoświadczyłpobytuwlagrze10,obejmowane
sąjednakzazwyczaj,podobniejakvliteraturapowstaławobozie”(azwłaszczatejej
dokonania,którychtematemjestobóz),określeniemvliteraturaobozowa”
.
Obszaremtrzecimbyłabyliteraturadotyczącasfer,bytakrzec,okołoobo-
zowych.Mieszcząsiętutajutworypisaneprzezzarównobyłychwięźniów,jak
iosoby,któreniebyływięzione,podejmującetakiezagadnieniaitematy,jakna
przykładprzyobozowyruchuoporu(DompodOświęcimiemTadeuszaHołuja),
loswyzwolonegolubzwolnionegowięźnia(Tyfus,terazsłowikiMarianaCzuch-
nowskiego)orazzwiązaneznimczęstotakietematyimotywy,jakobózdladipi-
sów(ObózWszystkichŚwiętychTadeuszaNowakowskiego)ipoobozowatrauma
(liczneutworyZofiiRomanowiczowej),muzeumobozulubmiejscepamięci
poobozie(WycieczkadomuzeumRóżewicza),ukrywającysięiściganiobozowi
oprawcy(DościgniętyJanaDobraczyńskiego)11.
Biorącpoduwagęznaczeniesłówvliteratura”orazvobóz”
,możnabytermin
vliteraturaobozowa”odnosićtakżedodziełtraktującychoobozachnaprzykład
harcerskich;wtakimprzypadkudoliteraturyobozowejnależałabypowieśćdla
młodzieżyCzarneStopySewerynySzmaglewskiej12.Wtakszerokorozumianej
literaturzeobozowej,uwzględniającejróżneznaczenialeksemówvobóz”ivobo-
zowy”13,mieściłybysięrównieżutworytraktująceoobozachkondycyjnych,
10LeoLipski,Dzieńinoc(naotwarciekanałuWołga-Don),w:tenże,Dzieńinoc
(Opowiadania),InstytutLiteracki,Paris1957,s.7-40;TadeuszRóżewicz,Warkoczyk,
w:tenże,Pięćpoematów,Czytelnik,Warszawa1950,s.11.
11TadeuszHołuj,DompodOświęcimiem.Sztukaw4aktach,Sztuka,Warszawa1948;
MarianCzuchnowski,Tyfus,terazsłowiki.Powieść,ModernWriting,London1951;Ta-
deuszNowakowski,ObózWszystkichŚwiętych,Libella,Paris1957;ZofiaRomanowiczo-
wa,PrzejścieprzezMorzeCzerwone,Libella,Paris1960;TadeuszRóżewicz,Wycieczka
domuzeum,w:tenże,Wycieczkadomuzeum,Czytelnik,Warszawa1966,s.11-22;Jan
Dobraczyński,Doścignięty,Pax,Warszawa1967.Otrudnościachterminologicznych
związanychztym,cookreśliłemtutajmianemtematykivokołoobozowej”
,wspomina
SławomirBuryła(tenże,Rozrachunkizwojną,WydawnictwoInstytutuBadańLiterac-
kich,Warszawa2017,s.106-110,rozdz.Lager-literatura-strefymilczenia).Nb.Buryła
jestautoremcennegostudiumPortretoprawcy(w:tenże,Tematy(nie)opisane,Universi-
tas,Kraków2013,s.241-423).
12SewerynaSzmaglewska,CzarneStopy,Śląsk,Katowice1960.
13Zob.SłownikjęzykapolskiegoPWN,red.MieczysławSzymczak,Wydawnictwo
NaukowePWN,Warszawa1999,t.2,s.400(hasło:vobóz”).
