Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Migalski,W.Wojtasik,M.Mazur,Polskisystempartyjny,Warszawa2007
ISBN978-83-01-14845-4,©byWNPWN2006
16
1.StatuspartiipolitycznychwPolsce
EwolucjastatusuprawnegopartiipolitycznychwPolscepo1989r.zakła-
dałapewnąkierunkowośćopisywanegoprocesu,któregogłównymipłaszczy-
znamibyły:
(1)
zmianamodelurejestracjipartiipolitycznych;
(2)
zmianamodelufinansowania;
(3)
zmianazakresuinstytucjonalnejkontrolinadpartiami.
Przed1989r.istniałwPolscenierywalizacyjnysystempartyjny,którytworzy-
łyPolskaZjednoczonaPartiaRobotniczaitzw.stronnictwasojusznicze:Zjedno-
czoneStronnictwoLudoweiStronnictwoDemokratyczne.Namocywprowadzonej
w1976r.nowelizacjiKonstytucjiPRL,określonoPZPRjakoprzewodniąsiłęspołe-
czeństwa,którawrazzsojuszniczymistronnictwamitworzyłaFrontJednościNa-
rodu,zakładającyobligatoryjnośćwspółdziałaniaPZPR,ZSLiSD.Stantakiutrzy-
mywałsiędokońca1989r.,gdyżnamocyustaleń„OkrągłegoStołu”wprowadzono
jedyniepluralizmzwiązkowy,adopieropóźniej,wwynikunowelizacjiKonstytucji
z29grudnia1989r.zostaływykreślonezapisyoprzewodniejsilepolitycznejPol-
skiejZjednoczonejPartiiRobotniczejorazoFroncieJednościNarodu.Zapisyte
zastąpionoformułą:„Partiepolitycznezrzeszająnazasadachdobrowolnościirów-
nościobywatelipolskichwceluwpływaniametodamidemokratycznyminakształ-
towaniepolitykipaństwa”.WKonstytucjiz1997r.zapistenjestpoprzedzony
sformułowaniem:„RzeczypospolitaPolskazapewniawolnośćtworzeniaidziałania
partiipolitycznych”10.Szczegółowerozwiązaniainstytucjonalne,dotyczącepartii
politycznych,zostałyzawartewUstawieopartiachpolitycznychz1990r.
Naprzełomie1989i1990r.gwałtowniewzrosłaliczbapartiipolitycz-
nych,działającychnapołylegalnie(gdyżmimobrakuunormowańprawnych
ichpowstanieniespotykałosięzżadnymirepresjami).Znamionaichlegalności
niebyłydokońcawyczerpanezpowodubrakufaktycznejmożliwościodwołania
domateriiprawnej,nawetmimoniezaprzeczalnegofaktuichdziałanianaarenie
społecznej.Tworzonaustawamusiaławięcodwoływaćsiędopewnegostopnia
akceptacjistanuzastanego,cowynikałozintencjiniestosowanianadmiernych
ograniczeńinstytucjonalnychwzakresieregulacjiichbytuprawnego.Ustawo-
dawcastarałsięwjaknajszerszymstopniuuwzględnićdoświadczeniapłynące
zżywiołowegopowstawaniapartiipolitycznych,atakżeniestwarzaćformal-
nychbarierwchodzeniaobywateliwsferędziałalnościpartyjnej.
Naszczególnąuwagęzasługujeprzyjętysposóbrejestrowaniapartiipoli-
tycznych,którywręczbyłprzykłademinstytucjonalnejzachętydoangażowania
sięobywateliwdziałalnośćpolityczną.Jesttotzw.swobodnymodelrejestracji
–mniejdolegliwyproceduralnieniżinnerozwiązania.Tworzeniepartiimoże
odwoływaćsiędoczterechtrybów(modeli)11:
(1)
ewidencyjnego(swobodnego);
(2)
rejestracyjnego;
10M.Gulczyński,R.Zaradny,SystempolitycznyRzeczypospolitejPolskiej,Wrocław2000,s.108.
11Por.W.Skrzydło(red.),op.cit.,s.148.
