Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Borderscapes-alternatywnakoncepcjaantropologiigranic
21
rezultatdziałańspołecznychijakotakaniepoddajesięstatycznymirozstrzyga-
jącymmodelomteoretyzowania.Ztegopowodurefleksjaorzeczywistościjest
orzekaniemokonstytuującychprocesach,apoznaniejejzasadzasięnaukaza-
niuzmiennychwczasieiprzestrzenirelacjispołecznych.Wkonsekwencjiuwaga
badaczaskupionajestnietylenaprzedstawieniurzeczywistości,ukazaniu-czy
raczejodkryciu-jejprawdziwegooblicza,lecznaprocesachspołecznegokon-
struowaniajejobrazu.Przedmiotempoznanianiejestwięcrzeczywistośćjako
taka,aleto,wjakisposóbprzedstawiasięonawspołecznejświadomości.
Zmianawmyśleniuogranicachpozostajepodznaczącymwpływemteore-
tycznychrozstrzygnięćzaproponowanychprzeznorweskiegoantropologaFredri-
kaBartha.Opublikowanyw1969rokuzbiórtekstówpodjegoredakcją-Ethnic
GroupsandBoundaries.TheSocialOrganizationofCulturalDifference-stałsię
momentemzwrotnymwbadaniuróżnickulturowychiodegrałszczególnąrolę
wodchodzeniuodtzw.staregosposobukonceptualizowaniagranic.Barthprze-
niósłpunktciężkościzeksponowaniaterytorialnegowymiarugranicnagrani-
cespołeczneisymboliczne,orazznbadaniamorfologiiihistoriiposzczególnych
grupwkierunkubadaniaetnicznychgraniciichutrzymywaniasię”2.Podkreślał,
żezarównobadania,jakiteoriapowinnykoncentrowaćsięnapoznaniuprocesów,
któregenerująiutrzymująróżnicekulturowe,cowkonsekwencjizasadniczym
przedmiotemzainteresowańczynigranice,aniezróżnicowaniekultur.Ponadto
zakładał,żejednostkoweaktyidentyfikacjigrupowejdokonywaneprzezludzi
decydującymczynnikiemgrupotwórczymiorganizującympoziomspołecznych
interakcji.Grupyetnicznespołeczniewytwarzanenamocyprocesówsamo-
określaniaiokreślaniadokonywanegoprzezinnych.Ichistnieniejestefektem
społecznychinterakcjiiprocesów,zatemnienależygrupetnicznychpostrzegać
jakozreifikowanychcałościwyznaczonychprzezprzypisanieimstałychcechkul-
turowych.
Podzielaniewspólnejkultury,takjakiistnienieodrębnychkulturowogrup,
niemożebyćuznanezawystarczającąprzesłankędoorzekaniaonaturzespołecz-
nychgraniciwyjaśnieniagenezyróżnicetnicznychikulturowych.Barthpostrze-
gagraniceetnicznejakoformęspołecznejorganizacjiikwestionujepogląd,jakoby
geograficznaispołecznaizolacjaposiadałydecydująceznaczeniedlatworzenia
iutrzymywaniaróżnickulturowych.Dowodzi,żezróżnicowaniekulturowenie
stanowiprostegorezultatunieistnieniaspołecznychkontaktówczybrakuprze-
mieszczaniasięludziiprzepływuinformacji,leczwprostprzeciwnie-stanowi
onopodstawędziałańirelacjispołecznych3.Granicemiędzygrupamietniczny-
miwyznaczanezewnętrzniepoprzezprzypisaniedookreślonegoterytorium,
ale-coznacznieważniejsze-majątakżewymiarwewnętrzny,istniejąbowiem
wświadomościczłonkówgrupjakojednostkoweaktydeklaracjiprzynależności
2F.Barth,Grupyigraniceetniczne:społecznaorganizacjaróżnickulturowych,w:M.Kempny,
E.Nowicka(red.),Badaniekultury.Elementyteoriiantropologicznej.Kontynuacje,Wydawnictwo
NaukowePWN,Warszawa2004,s.349.
3Ibidem,s.348-349.