Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pamięćtransnarodowa–fenomenhybrydyczny?
Kulturajakoprzestrzeńkomunikacji
MoritzCsáky
Napoczątkumoichrozważańchciałbymprzytoczyćdwaprzykłady,pojednym
zmuzykiludowejimuzykipoważnej.ObadotycząprodukcjimuzycznejzEuropy
Centralnejiobapodająwwątpliwośćrozpowszechnionedodziśbezrefleksyjneza-
właszczeniemuzykiprzeznarracjęnarodową.Dyskursnarodowyopierasięnawiel-
kiejnarracjiohomogenicznymspołeczeństwieikulturze.Jednakwłaśniewsferze
kultury(naprzykładkulturydniacodziennego)możnazazwyczajdośćłatwowy-
kazać,żerealiahistorycznedalekiesąodkulturowejjednorodności,awizjaspójnej
kulturynarodowej,szczególniewobszarzeniewerbalnym,czylirównieżwmuzy-
ce,stanowielementmyśleniażyczeniowego.Ztegopowodupróbomustanowienia
homogenicznegospołeczeństwaikulturyzawszetowarzyszyłyrepresje,aniekiedy
równieżzbiorowafrustracjaipatologicznereakcjenawetzestronytychgrupspo-
łecznych,którewdyskursienarodowymzajmowałypozycjędominującą.
Jakwiadomo,wielokrotniepodejmowanopróbyprzeforsowaniajednorodności
narodowej,powołującsięnapierwotną,nczystą”
,nnieskażoną”kulturęludowąiod-
dającjąwsłużbęnationbuilding,uznającjątymsamymzawzorzecinormędlakul-
turynarodowej.JednakBélaBartók(1881-1945),któryzbierałstarepiosenkiime-
lodieludowewEuropieCentralnej,atakżewAfrycePółnocnejiwTurcji,szybko
doszedłdownioskuzgołaprzeciwnegoinadzwyczajkrytycznego:wwypadkumu-
zykiludowejniemożnamówićo-jaktoujął-kulturowejnczystościrasowej”(race
purity).Wkrótkimartykuleopublikowanymw1942r.wpiśmieModernMusic,już
podczaspobytuwAmeryce,Bartókzwróciłuwagęnaartystycznezależnościiuwi-
kłaniamuzykiludowej,widocznezwłaszczawEuropieCentralnej.Naprzykładme-
lodiewęgierskiewędrujądosłowackichsąsiadów,gdzieulegajązmianomzpowodu
innejstrukturyjęzyka,jegoodmiennegorytmulubintonacji,itakprzeobrażone
mogąpowrócićdopunktuwyjścia.Tamzaś,jakstwierdzaBartók,nnaszczęście”nie
wracajądoswejpierwotnejformy,alezachowująnobce”elementy,sąodbieranejako
odmienione,nowemelodieistająsięintegralnączęściąwęgierskiejmuzykiludowej.
Tegorodzajunpermanentcrossingandre-crossingofmelodies”dotyczynietylko
