Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pamięćtransnarodowa-fenomenhybrydyczny?
31
motywówmuzycznych,alerównieżelementówstylumuzycznego.Bartókkonsta-
tował:nNiezliczoneczynnikiwyjaśniajątęnieprzerwanąwymianęmelodii:uwa-
runkowaniaspołeczne,dobrowolnealbowymuszoneprzemieszczaniesięosóblub
ludów,kolonizacja”
.Takiemuncrossingandre-crossing”sprzyjałyrównieżprocesy
historycznezachodzącewEuropieCentralnej,naprzykładkilkukrotnezasiedlenia
tychsamychterenów,prowadzącemiejscamidowytworzeniasięróżnorodnej,hete-
rogenicznejzbiorowościnamałejprzestrzeni1.Wwypadkumuzykiludowejnależy
zatemmówićnieojednoznacznym,aleowieloznacznymkodzienarodowym;moż-
nająpostrzegaćjakoarsenałróżnychtranslokalnych,hybrydycznychmuzycznych
pamięci.
TosamowedleTheodoraW
.Adorna(1903-1969)dotyczymuzykipoważnej.
Adornopragmatyczniepowołujesięnamuzycznynjęzyk”Wiedniapocząwszyod
XVIIIw.,dlaktóregocharakterystycznejestzastosowanieróżnorodnych,heteroge-
nicznychelementówmuzykipopularnejlubludowej.Jakuważafilozof,Schönberg
jako
prawdziwywiedeńczykmadostępdomedium,zktórymniejestraczejkojarzonyiktórego
istnieniasamsobienieuświadamiał.Tomediumaustriackiejmuzykiludowejitychkompo-
zytorów,którzybezwiedniezniejczerpali.Nicniejestwstanieskuteczniejzdementowaćpod
każdymwzględemnierozsądnegostereotypuointelektualnościSchönberganiżto,cozawdzię-
czaontemumedium,podobniejakwielekonstytutywnychzasadnowejmuzyki,którerównież
stamtądbiorąswójpoczątek2.
ZpodobnąwyrazistościąAdornoargumentujewdziesiątymrozdziale(zatytu-
owanymNaród)swojegoEinleitungindieMusiksoziologie(Wprowadzeniadoso-
cjologiimuzyki).Takżetammówiosymbiozieróżnorodnychheterogenicznych,
nnacjonalnych”elementów,którestanowiłypodłożewiedeńskiegomuzykowania.
NietylkowyraźnewłoskiezapożyczeniauMozarta(1756-1791),uktóregonnacjo-
nalneelementynarodowe[ł]wchodzązesobąwrelacjędialektyczną3,aletakże
Divertissementàl)hongroiseSchuberta[ł]zarazemnosiwsobiecośnietkniętego,
bezintencyjnego,coniepoddajesięcywilizacji,kulturowejimmanencji,wyobcowa-
niumuzykiintegralnejodżywegopodmiotu”4.Wjeszczewiększymstopniudoty-
czytokompozytorówzdziesięcioleciprzediporoku1900:Brahmsa(1833-1897),
Mahlera(1860-1911)iprzedstawicieliszkoływiedeńskiej:
1BélaBartók,Fajitisztaságazenében,w:Esszépanoráma1900-1944,red.ZoltánKenyeres,Buda-
pest1978,s.935-939,tu:s.937;Por.takżepierwotnąangielskąwersję:BélaBartók,OnRacePurityin
Music[1942],w:idem,Essays,red.BenjaminSuchoff,London1976,s.29-31.Reprint:Universityof
Nebraska1992.
2TheodorW
.Adorno,Wien,w:idem,GesammelteSchriften.MusikalischeSchriftenI-III,red.Rolf
Tiedemann,Darmstadt1998,s.431-453,cyt.s.442.
3TheodorW
.Adorno,Dissonanzen.EinleitungindieMusiksoziologie,w:idem,GesammelteSchrif-
ten,t.14,red.RolfTiedemann,Darmstadt1998,s.356.
4Ibidem,s.359.
