Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
MoritzCsáky
Owagłównatradycjamuzyki,któradążydoformyintegralnejijestjaknajgłębiejzwiązana
zideąuniwersalizmu,antytezadziewiętnastowiecznychszkółnarodowych,samanabrałaza
sprawąWiednianacjonalnegozabarwienia.Wwiedeńskimdialekciewyrażasięwieletematów
Mahlera,Berga;potajemnieidlategoztymwiększąsiłą,równieżWebermówiidiomami[ł].
Dialektwiedeńskibyłprawdziwymlinguafrancamuzyki.Pokazujątorzemieślniczeprzekazy
pracymotywowo-tematycznej5.
RównieżmuzykologLudwigFinscherpodkreślapluralistycznewiedeńskietło,
społecznąikulturowąheterogeniczność,którastałasiępodłożemtwórczościklasy-
kówwiedeńskich:
Wyglądanato,żeWiedeńrównieżitymróżniłsięodParyża,LondynuczyBerlina,żedyspo-
nowałwielowarstwową,miejskąkulturąmuzyczną,stanowiącąpodłoże,naktórymmógłroz-
winąćsięnklasyczny”stylHaydnaiMozarta-subtelnymelanż.Arystokracja,klasaśrednia,
drobnomieszczanieirzemieślnicyżylitubliżejsiebieniżwinnychmetropoliach;dzielnicebyły
mieszanespołeczniei-coodzwierciedlałofakt,żeWiedeńbyłstolicąwielonarodowegoiwie-
loetnicznegopaństwa.Muzykastanowiłaspołecznypomost6.
PróczwspomnianejprzezAdornawłoskości,Mozartzinternalizowałjeszcze
inneelementyikodymuzyczne,krążącewregionie.Muzycznemuarsenałowicałe-
goregionuzawdzięczałnegzotyzmy”
,jaknaprzykładużycientureckich”elementów
wUprowadzeniuzseraju,którejednakrówniedobrzemogłybyćcytatamizwę-
gierskiegoverbunkosa,albozastosowanieobcychtańcówirytmów.Czerpałzatem
zzasobówtranslokalnychitransnarodowych7.Symptomatycznejest,żewiększość
wiedeńskichkompozytorówniebyłanrdzennymi”wiedeńczykami,leczprzybyłatu
skądinąd.Mimożedobrzezadomowilisięwmieście,częstopostrzeganoichjako
obcychitaktraktowano,nawetjeśliurodzilisięwWiedniu.Adornostwierdza:
Schönberg,podobniejakBeethoveniBrahms,mimożeurodziłsięwWiedniu,miałwsobie
cośzimigranta,taksamojakwieluinnychmieszkańcównaddunajskiejmetropolii.Nietylko
dlatego,żejegoojciecpochodziłzeSłowacji,amatkazPragi.Jegosamegootaczałaauraobcości,
niepełnejprzynależności,nieprzystosowaniadocywilizacjiZachodu.Nienawiść,zktórąsiędo
dzisiajspotykazarównowkraju,jakizagranicą,zpewnościąsięztymwiąże8.
Tedwaprzypadkistanowiądobitnyprzykładzłożonychpowiązańzjawiskkul-
turowych,muzykiludowejipoważnejwtymregionieEuropy.EuropaCentralna,
którązaMilanemKunderąmożnazdefiniowaćniejakoprzestrzeńwyznaczo-
nągeograficznieczypolitycznie,alejakonmimowolnąjedność”9,porównywalną
5Ibidem,s.357-358.
6LudwigFinscher,Haydn,MozartundderBegriffderWienerKlassik,w:NeuesHandbuchder
Musikwissenschaften,red.CarlDahlhaus,Laaber1985,s.232-239,tu:s.236.
7HorstReichenbach,ZurFragedesPopularenbeiMozart.EinBeitragzurMozartforschung,Halle-
-Wittenberg1975(maszynopis).
8TheodorW
.Adorno,Wien…,s.439.
9MilanKundera,EinleitungzueinerAnthologieoderÜberdreiKontexte,w:DiePragerModerne.
Erzählungen,Gedichte,Manifeste,red.KvětoslavChvatik,FrankfurtamMain1991,s.22.
