Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pamięćtransnarodowa-fenomenhybrydyczny?
35
interpretacjatychpełnychsprzecznościprocesówcharakterystycznychdlaEuropy
Centralnejzperspektywyszerszegopojęciakultury,nieposługującegosiękodem
narodowym?
IdącnaprzykładzarozumowaniempochodzącegozKrakowaantropologaBro-
nisławaMalinowskiego(1884-1942),możnapostrzegaćkulturęjakonnajszerszy
kontekstludzkiegozachowania”17-zestawienie,naktóreskładająsięnnarzędzia
idobrakonsumpcyjne,konstytucyjnestatutyróżnorakichspołecznychugrupowań,
ludzkieideeirzemiosła,wierzeniaizwyczaje”18.Kulturabyłabyzatemdynamicz-
nym,performatywnymprocesemwykształcaniasięwkażdejchwilirenegocjo-
walnychnsposobówzachowania”
.MyślMalinowskiegouzupełniaCliffordGeertz
(1926-2006),którymówiącofunkcjonalnymkomponenciekulturyijejmechani-
zmachkontrolnych,zaznacza,że
[ł]kulturęnajlepiejbyłobypostrzegaćniejakozespołykonkretnychwzorcówzachowania-
zwyczajów,sposobówużycia,tradycji,grupokreślonychnawyków-jakto,ogólnierzeczbiorąc,
miałomiejscedotejpory,leczjakozestawmechanizmówkontrolnych-planów,wytycznych,
zasad,instrukcji(tego,cowinformatycenazywasięnprogramami”)stosowanychwcelustero-
waniazachowaniem19.
Temechanizmykontrolnewymagają,jakstwierdzaSimonFrith,nieustannych
negocjacji,ponieważwykazano,żegrupyspołecznenietyleorientująsięwedleusta-
lonychwartości,ilepoprzezpraktykęspołecznądopierostwarzajątakiewartości,
budująctymsamymwewnętrznąspójność:
Innymisłowyuważam,żegrupyspołecznenieporozumiewająsięcodowartości,którenastęp-
niewyrażająwswojejaktywnościkulturowej(tobyłobyzałożeniemodelihomologicznych),
ależekonstytuująsięonejakogrupy(jakoszczególnaformaorganizacjiindywidualnychispo-
łecznychinteresów,tożsamościiodmienności)dopieropoprzezaktywnośćkulturową,poprzez
sądyestetyczne20.
RównieżStephanGreenblattwychodziwswojejkoncepcjikulturyodzałożeń
Malinowskiego:
Kulturajestpewnąokreślonąsieciąnegocjacjinatematwymianydóbrmaterialnych,wyobra-
żeńatakże-poprzezinstytucjetakiejakniewolnictwo,adopcjaalbomałżeństwo-ludzi.[ł]
Każdakulturadysponujepowszechnymzasobemsymboli,składającymsięzmiriadznaków,
którebudząpożądanie,strachlubagresję21.
17BronisławMalinowski,Naukowateoriakultury,tłum.HannaBuczyńska,w:idem,Szkicezteorii
kultury,Warszawa1958,s.33-144,tu:s.35.
18Ibidem,s.59.
19CliffordGeertz,Wpływkoncepcjikulturynakoncepcjęczłowieka,w:idem,Interpretacjakultur.
Wybraneeseje,tłum.MariaM.Piechaczek,Kraków2005,s.51-74,tu:s.63.
20SimonFrith,MusikundIdentität,w:DiekleinenUnterschiede.DerCulturalStudies-Reader,red.
JanEngelmann,Frankfurt-NewYork1999,s.154.
21StephenGreenblatt,Kultur,w:NewHistoricism.LiteraturgeschichtealsPoetikderKultur,red.Mo-
ritzBaßler,FrankfurtamMain1995,s.48-59,tu:s.55.
