Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
RozdziałI
OlbrzymiestratyponiesioneprzezarmięKsięstwaWarszawskiegopodczas
działańwojennychminionychdwóchlatsprawiły,iżpowstałanadwyżkaofice-
rówwstosunkudożołnierzyipodoficerów.Wzwiązkuztymjeszczelatem
1813rokuutworzonopolskąGwardięHonorową,składającąsięwyłącznie
zoficerów88.Wroku1814jedynie3.kompaniadowództwagen.Sokolnickiego
wzięłaudziałwobronieParyża29-30marca,pozostałetrzywykorzystywane
byłydodrugorzędnychzadań,głównieutrzymywaniakomunikacjimiędzy
poszczególnymioddziałamiarmiifrancuskiej89.Jednąznichdowodził(wran-
dzeporucznika)Krukowiecki90,niemiałwięcokazjiodznaczyćsięwtejjednej
znajtrudniejszychinajbardziejbłyskotliwychkampaniiNapoleona91.
WdniachklęskiICesarstwabyłjednymzpierwszychpolskichoficerów,
którzyzłożyliAleksandrowiIdeklaracjęlojalności92.Niebyłtoprzejawopor-
tunizmu,leczprostegorealizmu.Krukowieckinigdyzapalonymbonapartystą
niebył93.Dlaniego,podobniejakdlainnychreprezentantówtegosamegopo-
koleniaipozycjispołecznej,postaćNapoleonazawieraławsobiepewnąistot-
nąsprzeczność.Zjednejstronypostrzeganogojakojedynegowówczesnej
EuropiewładcęzdolnegozrobićcośdlaPolaków.Zdrugiej,dlakonserwatyw-
nejgrupyarystokracji,byłonjednakkontynuatoremdziełaukrwiożerczych”
jakobinów,udzieckiemrewolucji”
.Pamiętajmy,żemłodyKrukowieckiwpo-
czątkachkarierywalczyłwłaśnieprzeciwFrancji,awychowanywokreślonym
środowiskuuniewidziałwielkichcelówrewolucjifrancuskiej,widziałtylko
okropnościtejepoki,masęszlachtyiksiężyprowadzonychnagilotynę–wspo-
minałprzeżyciaojcaAleksanderKrukowiecki–Robespierre,Marat,Danton,
bylitodlaniegowielcyzbrodniarzeprześladującyludziniezaichwiny,aleza
88PolskaGwardiaHonorowapowstałanamocydekretuNapoleonaz27VI1813r.Liczyławówczas
dwiekompaniepoddowództwemgen.StanisławaWojczyńskiegoiIzydoraKrasińskiego.Zob.BJ,
5875,PamiętnikgenerałaJanaHenrykaDąbrowskiegood16październikar.1813-1815,k.43;
Skałkowski,Ocześćimienia,s.404-406;J.Stojanowski,MinisterjumwojnywKsięstwieWar-
szawskim,PH-W,t.I,1929,z.2,s.237.
89BJ,5875,Dąbrowski,k.49-57;G.C.Dempsey,UbokuNapoleona.Jednostkicudzoziemskie
warmiifrancuskiejwczasachKonsulatuiCesarstwa1799-1814,tłum.K.Bażyńska-Chojnacka,
P.Chojnacki,Warszawa2005,s.131.
90Byłdowódcą4.kompanii;pozostałymidowodzili:1.–gen.KsaweryNiesiołowski,2.–gen.Józef
Niemojewski;3.–gen.MichałSokolnicki.Zob.Dempsey,op.cit.,s.131;Stojanowski,op.cit.,
s.237.
91KrukowieckipozostawiłlakonicznyopisbitwypodArcis-sur-Aube(20-21III1814),byłwięcnaj-
prawdopodobniejwniejobecny.Zob.BUW,577,k.29;drukw:DałnamprzykładBonaparte…,t.II,
s.251-252.
16lutego1831r.uKurierPolski”(nr423)zamieściłartykułwychwalającygen.PiotraSzembeka
ipłk.PawłaMuchowskiego,podkreślając,iżtowłaśniewczworobokudowodzonymprzeztegodru-
giegoschroniłsięNapoleonpodczasrzeczonejbitwy.Jakoświadkówiuczestnikówtegowydarzenia
dziennikwymieniałKrukowieckiegoiłSkrzyneckiego.
92Jakodrugipogen.WincentymKrasińskim,por.Bielecki,Słownik,t.II,s.371;Zajewski,Kru-
kowieckiJanStefan,s.393.
93Napoleonuwiele[się]przyłożyłdonaszegoogólnego,aprzetoiszczególnegonieszczęścia,aleteż
zatomocniejodnaspokutujeibiednymswoimstanemutłumiłwkażdymznasżaldoniego”,pisał
kilkalatpóźniej.Zob.BUW,542,vol.I,k.82,Krukowieckidożony,Warszawa12III1821.
