Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
RozdziałI
naznajomośćjęzykaangielskiegozostałzParyżawysłanydoAngliiiSzkocji
celemzebraniaiodesłaniadokrajujeńcówpolskich99.Misjatrwałaodwiosny
dowczesnejjesieni1814roku100.KiedyjeńcyodpłynęlizLeithdoGdańska,
aKrukowieckiprzezKanałLaManchepowróciłdoParyża,przekonałsię,że
gen.Sokolnickiniezapomniałmujegodziałalnościnarzeczgen.Sułkowskiego
pobitwielipskiej.Otopodkonieclatapodnazwiskiemppłk.Alexandre’aAl-
phonse’aukazałsiędrukiemdziennikoperacjiwojskowych7.DKwroku
1813101;wrzeczywistościbyłonspisanylubconajmniejzainspirowanyprzez
gen.Sokolnickiego102.Broszurataodpewnegomomentuprzekształcasię
wformalnyaktoskarżeniawobecKrukowieckiego.Obokzarzutówoniekar-
nośćisamowolę(czytaj:dezercję),wygłaszanieubuntowniczychwymysłów”
,
zdezorganizowanie18.brygadykawalerii,anawetcałej7.dywizji,intrygiprze-
ciwSokolnickiemuiDąbrowskiemunarzeczSułkowskiego,znalazłysiętam
równieżoczywistepotwarze,jaknp.stwierdzenie,iżpobitwielipskiejKruko-
wieckichciałwrócićdokraju,ponieważbałsię,żewpadniewręceAustriaków,
ujakozbiegspodichsztandarów”103.Krukowieckiszybkodowiedziałsię,kto
odpowiadazatowydawnictwo,awstyczniu1815rokuwyruszyłdoWiednia,
byzapomocąksięciaAdamaCzartoryskiegodomagaćsięuAleksandraIkary
dlaSokolnickiego.Tenostatnirównieżpragnąłsprawiedliwości,więccesarz
zdecydowałopowołaniuspecjalnejkomisjiśledczej,któramiaławyjaśnić
sprawę104.Krukowieckinawetpoupływiekilkulatniepotrafiłwspominaćtych
99Szerzejzob.E.Wawrzkowicz,Angliaasprawapolska1813-1815,Kraków-Warszawa1919,
s.115-116,376-382.ZpodróżytejzachowałysięstrzępkidziennikaKrukowieckiego:BUW,577,
k.1-8.Należychybawykluczyćmożliwość,jakobymisjętęodbyłwrazzgen.IzydoremKrasińskim
(takuZajewskiego,KrukowieckiJanStefan,s.393),tenbowiemdostałsiępobitwielipskiejdo
niewolirosyjskiejizostałodesłanydoWarszawy.Więcejinformacjiopolskichjeńcachnawyspach
brytyjskich:S.Kirkor,Polacywniewoliangielskiej1803-1814,Kraków1981,passim;BK,13660,
ppłkAdamMorbitzer,Polacy–jeńcynapoleońscywSzkocji,mps,s.1-12.Zob.również:BUW,
562,k.10-16,ListaPolakówwobozachjenieckichwAngliiiSzkocjiw1814r.
100WyruszyłzParyża29majawtowarzystwiekpt.SewerynaKrzyżanowskiegoiPiotraFiorentinie-
go,zob.BUW,577,k.3;BUW,545,k.34-35.GenerałodwiedziłnajprawdopodobniejrównieżIrlan-
dię,zob.E.Wawrzkowicz,Angliaasprawapolska,s.381-382,J.SierakowskidoA.J.Czartoryskie-
go,Edynburg16IX1814.
WalentynaNagórska-Rudzkazaznaczała,żepoopuszczeniuAngliiprzezCzartoryskiego
Krukowieckikontynuowałjegodziałalność,prowadzącpropolskąpropagandę.Dziękiniemupoja-
wiałysięwpismachangielskichartykułyoPolsce,trwałozainteresowanieopiniipublicznejPolską.
Eadem,PolskiedziałaniadyplomatycznenaobczyźnieprzedKongresemWiedeńskim,[w:]Księgapamiąt-
kowakuuczczeniu25-letniejdziałalnościnaukowejprof.MarcelegoHandelsmana,Warszawa1929,s.299.
101[A.Alphonse],Journalhistoriquedesopérationsmilitairesdela7-meDivisiondeCavaleriePolona-
iseen1813par…,Paris1814,ss.84.A.Alphonse(1779-1857)–oficerfrancuski,któryprzeszedłdo
armiiKsięstwaw1807r.isłużyłwkorpusieinżynierów,następniepułkownikwarmiiKrólestwa
Polskiegoipowstanialistopadowego(wkwatermistrzostwie),w1832r.wstąpiłdoarmiirosyjskiej.
102Samjednakprawościąniegrzeszył.Jeszczewkwietniu1814r.objeżdżałpolskiobózirozpuszczał
plotkiotym,żeKrukowieckijakobydopadłNapoleonatużprzedjegoabdykacjąwFontainebleau
imiałsięniegodziwieuodcesarzaupominaćowynagrodzeniezamniemanezasługi”;Białkowski,
op.cit.,s.467.
103Alphonse,op.cit.,s.66in.
104A.Kraushar,SokolnickiiKrukowiecki.Epizodhistorycznyzlat1813-1816(zeźródełarchiwal-
nych),Warszawa1908(Miscellaneahistoryczne,t.XXVII),s.17-18.Komisjępowołałw.ks.Konstanty
5IV1815r.,wskładzie:J.Zajączek(przewodniczący),I.Krasiński,M.Hauke,J.Sierawski,Z.Kur-
