Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jącywjezuickimszpitalu,wskromnychwarunkach,pomimożejużzażyciabył
uznanyzawielkiegobardanarodowego.DlaSyrokomlidorobekKlonowicabył
zapisemświadectwamiłościiprzywiązaniadoojczyzny.Wizjaepokiodrodzenia
miałacharaktermoralizatorski.Kondratowiczpoprzezopisostatnichchwilżycia
renesansowegohumanistypostulowałnaprawęmoralnąietycznąnarodu,aza-
razempropagowałjegojednośćizgodę.EwarystEstkowskinatomiastnawiązał
doliteraturyzłotegowiekuwtytuleswojejpracyŻywotczłowiekapoczciwegona
wzórZwierciadłaMikołajaRejacz.1i2(1850).Dziełorenesansowegopoetyijego
nazwiskoposłużyłopedagogowijakowzórliteraturyparenetycznej,książkaEst-
kowskiegomabowiemcharakterstudiuminstruktażowegodlamłodzieży-jak
żyćipostępowaćwduchureligiichrześcijańskiej,etosupracyipatriotycznych
wartości.
Niejednoznacznyobrazepokirenesansuprezentowałwswoichutworach
Kraszewski
48
.WWieczorzewCzarnymLesie(1840)przedstawiłsylwetkęKo-
chanowskiegojakopisarzaniezbytzadowolonegoznakazuobyczajugościn-
nościinarzekającegonaprzyjezdnych,alezarazemtworzącegowłaśniepod
wpływemróżnychsytuacjizwiązanychzobecnościągościwedworze.Kraszew-
skiswojepostacikreśliłbardzowyraziście.Interesowałgoszczególnieportret
psychicznybohaterów,oczyminformowałpoprzezwykreowanąprzezsiebie
postaćStańczykawzapomnianejdziśniecopowieściStańczykowakronika.Od
roku1503do1508(1841)
49
.WpowieściDwiekrólowe(BonaiElżbieta)(1884)
prozaikwykorzystałrodzimyieuropejskimodelwyobrażeniaWłochwramach
kreacjitytułowejpostaciSforzy.Utożsamiaonabowiemnajgorszecechy,takie
jakchciwość,porywczość,wykorzystywanieswoichwpływówdomanipulowa-
niinnymi,gotowośćdozbrodniwimięzachowaniaswojejpozycjinadworze.
Kraszewskiwswoichrenesansowychpowieściachprzedstawiałświatzarówno
tendobrzeznanyzhistorii,jakiżycieposzczególnychosób,grupczywarstw
społecznych.Wielkanarracjaohistoriiilosachpolskichbohaterówprzepla-
48
TematrenesansuwtwórczościKraszewskiegoocharakterzepowieściowym,dokumentalnym,
popularyzatorskimjestniezwyklerozległyibogaty.Zob.m.in.JakoSathankusiłpustelnika
napuszcze.Legenda,którąopowiadałPanMikołajReyzNagłowicuPanaPszonkinaBabinie,
w:„Bojan”,(1838);Wilnoodpoczątkówjegodoroku1750(t.I-1838);MistrzTwardowski.Po-
wieśćzpodańgminnych(1840);Obrazyzżyciaipodróży(t.1-1842);Powiastkiiobrazkihisto-
ryczne(1843);Aktababińskie(t.I,II-1843-44);Żacykrakowscywr.1549(1845);Zygmuntow-
skieczasy.Powieśćzroku1572(1846);Dziśilattemutrzysta.Studiumobyczajowe(Charaktery-
stykaRejazNagłowic)(1863);Wizerunkiksiążątikrólówpolskich.Z39rycinamiKs.Pillati’ego
orazinicjałamiCz.Jankowskiego(1888).
49
Osamymutworzezob.T.Budrewicz,StańczykKraszewskiego(zMatejkąwtle),w:idem,OKra-
szewskim.Studia,Kraków2013,s.67-100.OwizjirenesansuwtwórczościKraszewskiegozob.
U.Kowalczuk,Powinnośćiprzygoda.PisarzepolscydrugiejpołowyXIXwiekuwobeckulturyrene-
sansu,Warszawa2011(fragmentzatytułowanyParadoksy„złotejepoki”,s.193-219).
27
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
