Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Psychologiaisztuka–dwiestronymedalu
21
gazawszestajesięjegoautorską,czylisubiektywnąinterpretacją
danegoobiektywnegoopisuczyzbioruwynikówzpomiarów.
Itunależyszukaćdlaniegoratunku,gdyżwtymmimowolnym
częstosubiektywizmiemożeonzbliżyćsiędoartysty-podwa-
runkiem,żenieprzyjdziemudogłowyczynićzeswegonstu-
diumprzypadku”podstawydodiagnostyczno-terpeutycznego
klasyfikowaniaobiektuswychstudiówwstosunkudojakiejś
naukowoustalanejnormy.Artystabowiem,choćopisujenajroz-
maitsze,najbardziejnawetniesamowite,dramatyczneczyzwi-
chrowaneprzypadkiludzkichlosówicharakterów,nigdynie
wysyłaswychbohaterówdolekarzaczynaterapię.
Współczesnapsychologiazapunkthonorupoczytujesobie
unikanieocenyludzkichzachowańwwymiarzemoralnym.
Koncentrujesięwyłącznienacelachipotrzebach,nazrodzonych
znichmotywacjach,nasamorealizacjiwzadanymświecie,któ-
ryjednostkęwarunkujeibezresztyformuje.Pomijajednaknad-
zwyczajistotnyaspektprzyczynowejzwrotnościjejrelacjize
światem,któregosenskryjesięwintencjonalnościdziałań.Ujej
podłożakryjesięcośowielebardziejmotywującegoniżtylko
prosty,funkcjonalny,operacyjno-adaptacyjnyizadaniowybeha-
wioryzm,choćbyizabarwionymgliścieformułowanyminwyso-
kimiwartościami”.Działanieintencjonalnemożemiećwymiar
konieczności,wynikającejzrzeczywistościmoralnej,atymsa-
mymmanifestujesięprzezkreowanefaktymoralne(Znaniecki,
1987).Dlategoludzkieczynypowinnybyćocenianewkatego-
riachdopełnienialubniedopełnianiapowinnościmoralnych
wporządkuindywidualnymispołecznym(Bergson,2007).Lecz
jakjebadać-uczynki,niezachowania-jakjeanalizowaćipor-
tretowaćwparadygmacienaukowego,uporządkowanegoreduk-
cjonizmu?Pełnepoznanieczłowiekawykraczaprzecieżpoza
porządeklogiczny-najbardziejnawetwyrafinowany-coracjo-
nalniewyjaśniafilozofia,adowodnieobjawiasztuka.
Wportrecieartystycznymopiszawszepodporządkowany
jestjakiejśautorskiejideiprzewodniej,odwołującejsię(świado-
mielubintuicyjnie)dowartościowaniaprzedstawianejpostaci.
Psychologiachcejedynieopisywać,anieosądzać.Natomiast
