Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
I.Czymjesticzymmożebyćportretpsychologiczny
tylkostwierdzić,żestrukturaporządkutegoopisu,stanowiąca
hierarchicznysystemschematówlogicznych,znaturyswejjest
niedoskonała,gdyżredukujerzeczywistośćdotego,copozna-
walnewyłącznieprzezumysłidoświadczenie,icozowejpo-
znawalnościdajesięwywodzićwramachracjonalnegownio-
skowania.Resztajestmglistąnieoznaczonością,dostępną
iopisywanąwinnymjużtrybiepoznawczym,którynieuchodzi
zanaukowy.
Swobodęinterpretacjifaktów,właściwądawnymbiografom,
zastąpionozdyscyplinowaną,ostrożnąanalizą,prowadzonąwra-
machzbiorówpojęćpodstawowych,jakiewdanejdziedzinie
wiedzyprzyjętozaobowiązujące.Abysprostaćtakimwymogom
metodologicznym,rozdzielononwytwórpsychiczny”(Twar-
dowski,1910)odjegonautora”.Zabiegtenpozwalawnioskować
oprzyczynachludzkiegodziałanianapodstawiejegoskutków,
opisywanychwkategoriachbardziejfenomenologicznychniż
generatywno-procesualnych.Doskonałymtegoprzykłademjest
rozbudowanakoncepcjaestetyki,wktórejdziełosztukiczynisię
tworemcałkowicieautonomicznym,abymożnajeanalizować
niezależnie,woderwaniuodintencjiicałejnmaszyneriipsycho-
logicznej”jegotwórcy(Ingarden,1970).Podobniemasięrzecz
wsocjologii,historiiczyantropologii,gdziemiarąludzkichpo-
czynańjestrachunekzyskówistratwosiąganiucelówjednost-
kowychlubzbiorowych,wybieranychnazasadziepewnejuświa-
damianejlubnieuświadamianejkonieczności,dążeniado
zaspokojeniakonkretnejpotrzeby(równieżjednostkowejlub
zbiorowej)czywreszcieprzymusuwynikającegozpopędu(psy-
chologiaewolucyjna).TakiHeideggerowskiegzystencjalizmto
nicinnegojakfilozofiabezwładnościtrwaniairozpaczliwego
bytowaniawrzeczywistości,pozostającejpozazasięgiemwoli
sprawczejczłowiekawświecie,któregoniepojętawswejistocie
logikaeliminujegojakopodmiotaktywny,pozostawiającmu
rolęreaktywnegoprzedmiotubiernego,poddawanegooddziały-
waniuniedokońcaznanychmusił.
Wrozmaitychnaukachspołecznych,wktórychgłównym
obiektembadańsąwytworyludzkiegodziałania,takaocierająca
