Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzykontemplacjąaucieleśnieniem
59
uwierzyć,żedotykamyiczujemyjejciepłopodnaszymidłoń-
mi.Musimyzobaczyćjąstojącąprzednamiiprzemawiającą
donas”15.WedługHerdera,cowyraziłwszkicupoświęconym
rzeźbie(1778),doświadczenietejsztukijestdoświadczeniem
cielesnym,niekontemplacyjnym(wsensieintelektualnej,od-
cieleśnionejpercepcji)ima-naprzekórLessingowi-charak-
terkomunikacyjny.Herderwysuwa,cozatymidzie,wniosek,
żenjeślijakakolwieksztukamożeprzywiązaćnasdosubstancji
irealności,tojesttowłaśnierzeźba”16.Esencjąiźródłemrzeźby
sązdaniemHerderakolosalnefigury,które
wzbudzająwrażenieniezmierzonejwielkościigrozy,któremogąbyćroz-
poznanewyłączniezewnętrznie,tj.nigdyniedoświadczonejakocałość
(ł).Tonieręka,aleduch,zapałidrżeniewyobraźnipozwalajązebrać
wszystkowcałość.Doświadczamywszystkiego,conieskończonejako
wzniosłe,awszystko,cowzniosłe,musiujawniaćnieskończoność.Musi
odtwarzaćwizerunek,wktórymnduchprzeszedłprzednim,ciałozatrzy-
małosięizatrzymałsięobrazprzednim.Niemożnarozpoznaćformy,
możnajednakusłyszećgłos”17.
Rzeźbajestwięcsztukąrealnościotyle,oilepozwalado-
świadczyćnieskończonościiwzniosłościpoprzezdoświadcze-
nieformy.Samaformajestpercypowanazmysłowo,odsyła
natomiastdorzeczywistościmetafizycznejpoprzezpracęwy-
obraźni.Doświadczeniekontemplacyjnemawięcścisłyzwią-
zekzbezpośredniościąfizycznegokontaktu.
StanowiskoHerderapokrywasiędopewnegostopniazpóź-
niejszymirozważaniamiHeglaowartościachgreckiejrzeźby.
Wartościteleżąwosiągnięciunucieleśnienia”,czyraczejnre-
alizacji”takichideijakwolnośćczycnotawrealnej,zmysło-
wejformie.JednakżeHegel,inaczejniżHerder,utrzymuje,
15Cyt.za:J.Geiger,Introduction,w:J.G.Herder,Sculpture:Some
ObservationsonShapeandFormfromPygmalion’sCreativeDream,
dz.cyt.,s.25.
16Tamże,s.98.
17Tamże,s.93.
