Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wskonstruowanieteoriisiłidążeń(appétitions)wformiehie-
rarchicznejkosmologii,wktórejaktualnamocnaturyrealizuje
sięwdoskonaleantyanarchistycznymUsystemiewszechświata",
lesystèmede’lunivers.Stawkąjesttutajtakieuporządkowaniewszel-
kiejmocynaturalnej,abyzjednejstronyzrozumiałystałsięobraz
zjawiskowyzderzającychsięciałzpokartezjańskiejmechaniki,ale
bywyeliminowaćteżherezjęUcielesnegoBoga"ibyekscesnatury
zostałodrazustrategiczniezredukowanydozeraprzezponowne
wprowadzeniejejabsolutnejzależności.
Leibnizdokonałtegowkilkuwyrafinowanychkrokach,zaczynając
odpełnejfenomenalizacjikartezjańsko-hobbesowskichciał,podsta-
wieniawichmiejscebezcielesnychsubstancji-umysłów(Uentelechii
pierwotnych"),następnieichcałkowitejprefizycznejdysocjacjiwple-
numdynamicznych,izolowanychświatów,awkońcuprzeniesienia
całejzdolnościtworzeniarelacji-więzimiędzynimiorazgwarancji
niezakłócalnegoporządkunaBogajakokreacyjnąsubstancjęalfa,
UautoraNatury"(l’auteurdelaNature
20
).Taprzygnębiającoautystyczna,
nomocentrycznametafizykamonadjestzarazemantynaturalistycz-
nymmajstersztykiemkonstrukcyjnym,któryzachowujepluralizm
ośrodkówmocy(monadjakowiązekUżywychsił"),alezarazemkrępuje
gopotężnymiwięzaminapoziomiekosmologicznym,ażpoinfinitezy-
malnezmianywewnętrznetychośrodków,takżeonesamestająsię
naturalnymiUbezcielesnymiautomatami"(automatesincorporels)
21
albo
Uduszo-maszynami".WięzysąwbudowanewoweUżyweautomaty":ich
wewnętrznamocicałamikrodynamikajesttymsamymcoichprawo
22
.
20G.W.Leibniz,[Monadologie],§65,w:tegoż,DiephilosophischenSchrifen(dalej:
LPS),red.C.I.Gerhardt,Bd.6,Berlin1885,s.618(wyd.pol.:Monadologia,w:tegoż,
Głównepismametafizyczne,przeł.S.Cichowicz,J.Domański,Toruń1995,s.125:
UTwórcanatury").
21Tamże,§18,s.610(wyd.pol.:s.116).
22Podobniejakwprzypadkukartezjańskiegoutożsamieniamateriiiprzestrzeni,
jesttojedenzmniejintuicyjnychizarazemnajbardziejcharakterystycznych
pomysłówLeibniza.Zob.np.G.W.Leibniz,Deipsanaturasivedeviinsitaactionibus
Creaturarumł,w:LPS,Bd.4,Berlin1880,s.512:nisus=visagendiprimitiva(Upier-
wotnamocdziałania")=lexinsita,decretodivinoimpressa(Uwewnętrzneprawo,
16
