Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Takiobrazświatamawsobiecośekstatyczniebudującegodla
mentalnościlogiczno-matematycznej,ponieważzdajesięostatecz-
nymtriumfemnadjakąkolwiekanarchią,nieprzewidywalnością
czyrzeczywistąnowością,stądLeibnizniedopuszczanaprzykład,
bardzokonsekwentnie,żadnejinnejfilozofiibiologiiniżwyrafino-
wanawersjakreacjonistycznegopreformacjonizmu,zamieniającego
przyrodęwwielkimatematycznyteatrzdrobiazgoworozpisanymi
rolamidlaewolucji23.WpiątymliściedoClarke’astwierdzazna-
ciskiem:Uorganizmżywychistotjestmechanizmem,któryzakła-
daBożąpreformację:to,cozniejwynika,jestczystonaturalne,
icałkowiciemechaniczne"24.Swójkonstrukcyjnyzamysłcałejtej
kosmicznejautomatyzacjiwykładajasnowprzedmowiedoTeodycei:
Amożetopochodzićjedynieodnieskończeniepotężnegoinieskończenie
mądregoSprawcyrzeczy(l’Auteurdeschoses),któryczyniącwszystko
zawczasuporządnie,wprzódustanowiłcałyporządekiwszelkieprzy-
szłezwiązki.Niemachaosuwewnętrzurzeczy(iln’yapointdechaos
dansl’interieurdeschoses),awmaterii,którejukładpochodziodBoga,
wszędziepanujeorganizacja25.
odciśnięteBożymdekretem").Samanaturadynamicznychsubstancjitopoprostu
ichprawo,lexpersistens(listLeibnizadodeVolderaz21stycznia1704r.,w:LPS,Bd.
2,Berlin1879,s.264).Toutożsamieniemadalekoidącekonsekwencjedlasposobu,
wjakiLeibnizkryptoreligijnierozumienietylkofilozofięprzyrodyimetafizykę,
alenawetcałąetykęiteorięprawa.To,coontologiczniepasywne,niejestprawem;
zinternalizowaneprawojesttym,coirządzi,iożywia.
23Zob.np.L.Strickland,Leibniz’sMonadology:ANewTranslationandGuide,Edin-
burgh2014,s.139-141.Leibnizjestwtymwzględziewogólemyślicielemzdyscypli-
nowanymikonsekwentnym-niepróbujewprowadzaćdoswojegowszechświata,
wodróżnieniuodwielupóźniejszychmyślicieli,żadnejtwórczejnowościiontycznej
emergencji,skorocałaontologiaodpoczątkujużjąwykluczanapoziomiezasad
monadologii.Nowośćinieprzewidywalnaemergencja,podobniezresztąjak
śmierćiginięcie,mogąmiećjedyniecharakterzjawiskowy(sferafenomenów),
rozpatrywanezperspektywyograniczonychumysłów.
24StreitschrifenzwischenLeibnizundClarke,1715-1716,w:LPS,Bd.7,Berlin1890,
s.417-418.
25G.W.Leibniz,EssaisdeThéodicée,w:LPS,Bd.6,s.40(wyd.pol.:tegoż,Teodycea,
przeł.M.Frankiewicz,Warszawa2001,s.27).
physis
17
