Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Możnawyróżnićczteryzasadniczemodelezwiązkówczłowiekazjego
środowiskiemspołecznym:mechanistyczny,organicystyczny,systemowy
ikontekstualny(Hurrelmann,za:Pilecka,2009).Wmodelumechanistycznym
środowiskojesttraktowanejakoczynniksprawczyzachowańjednostki,która
wtokuswegożyciaprzystosowujesiędojegowymogówioczekiwań.Nato-
miast,zwolennicypodejściaorganicystycznegolokująprzyczynęludzkich
zachowańwewnątrzorganizmu(wjednostce),nadającśrodowiskujedynie
rolepośredniczącą(możeonojedyniestymulowaćlubhamowaćnaturalne
tendencjeczłowieka).Zkolei,modelsystemowywyrównujewagęwspo-
mnianychsił,zakładając,żejednostkaiśrodowiskostanowiąprzenikającesię
nawzajem,połączonelicznymizależnościamisubsystemy,któredążądoosią-
gnieciastanurównowagi.Zatemsiłynapędowezmianrozwojowychtkwią
wposzczególnychprzestrzeniachekosystemu.Wmodelukontekstualnymna
prawidłowyprzebiegrozwojuwskazujenietyleosiągniętymiędzyjed-
nostkąaśrodowiskiemstanhomeostazy,ilestopniowonabywanaprzeznią
niezależnośćodotoczenia,czyliautonomiaorazkształtującesięwtokujej
życiapoczucietożsamości.Człowiek,dążącdorealizacjiswoichżycio-
wychcelów,naruszarównowagęmiędzynimaśrodowiskiem,formując
wyższypoziomrównowagizotoczeniem.
Dwaostatniemodele:systemowyikontekstualny,wpisująsięwewspół-
czesny–społeczny(interakcyjny)modelrozwojuosobyzNI.Podejściesys-
temowereprezentowanejestprzezU.Bronfenbrennera(1976)wramachpsy-
chologiiekologicznej.Autorstworzyłkoncepcjęekosystemu,czyliwzajem-
negoukładupowiązańczłowiekaześrodowiskiem.Tworzągohierarchicznie
uporządkowanepodsystemy(mikrosystem,mezosystem,egzosystemima-
krosystem),którewzajemnienasiebieoddziałująisąodsiebiezależne.
NatomiastpodejściekontekstualnereprezentowanejestprzezF.D.Horowitza
(za:Horowitz,Haritos,1998),którywyodrębniłczterykontekstywpływów:
kontekstbodźców(bezpośredniooddziałującychnajednostkę),kontekstróż-
norodnychsposobnościuczeniasię,kontekstspołeczny(umożliwiającyna-
dawanieznaczeń)orazkontekstkulturowy(krystalizującyideeipoglądy
człowieka).Kontekstyteuczestnicząwformowaniupsychologicznejprze-
strzenisamoregulacjijednostki.Obapodejścia(systemoweikontekstualne)
14
