Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojciechChlebdapisał,żefrazeologpowinienmiećświadomośćdwóchfak‑
17
tów:nPopierwsze,zprzyczynoczywistychobserwacjąniedasięobjąćcałości
frazeologicznegomateriałufaktograficznego-nietylkowtradycyjnierozu‑
mianejdiachronii,czylidłuższegoodcinkaczasowego[ł],aleiwsynchronii
(nawetsprowadzonejdoumownego»tuiteraz«).Wobectegobadaczzmuszo‑
nyjestdokonywaćobserwacjiianaliznapodstawiepróbekmateriałowych,
będącychtylkowycinkamirzeczywistej»masyfrazeologicznej«języka[ł].
Podrugie,wspomniana»synchroniasprowadzonadoumownegotuiteraz«
nieoznaczabynajmniejjakiegośstanustatycznego,gdyżzmianyzachodzą
wjęzykunieustannie,zużycianaużycie,wobecczegoowojęzykowe»tuite‑
raz«jestwrzeczywistościnieustanniedziejącąsię»małądiachronią«albo
»dynamicznąsynchronią«[ł]”40.
Drugakwestiamazwiązekzpodejściemdoprzedstawianegowpracy
materiału.Trzebazauważyć,żestudiajęzykoznawczezzakresufrazeolo‑
giidiachronicznejprzeważnieukierunkowanesąnaopisposzczególnych
przykładówzezbioru;takapojedynczośćtotutajniemalnormabadawcza41.
Wprzypadkuopisutradycjonalizmówsprawawyglądapodobnie.Niesposób
odejśćodprezentacjikażdejzosobnakonstrukcjisłownejzarchaizmemse‑
mantycznym-zresztąlosysłówifrazeologizmówsązesobąściślezwiązane.
Chciałabymjednakposzukaćogólnychprawidłowościdecydującychostabili‑
zacjitychwłaśnie,anieinnychtradycjonalizmówzunikatemsemantycznym.
Chodzimirównieżowytypowanienajczęściejutrwalanychwkonstrukcjach
słownych,atymsamymnnajsilniejszych”,odcieniznaczeniowychwyrazów.
~~~
NakoniecwrócęjeszczedosłówBarbarySkargistanowiącychmotto
Wprowadzenia.Otóżjestemgłębokoprzekonana,żebadaczpolszczyznyhi‑
storycznejniemawątpliwości,żenadprzeszłościąnietylkowarto,alewręcz
należysiępochylać,bonteraźniejszośćniezawieranicwięcejniżprzeszłość
ito,cosięznajdujewskutku,byłojużwprzyczynie”42.Pozatym-jakpisała
winnymmiejscuSkarga-nJeżelimamycokolwiekzprzeszłościzrozumieć,
to,jakdowodzisięnierazniebezsłuszności,musimyzałożyć,żecośnasztą
przeszłościąłączy[ł]”43.Mamnadzieję,żeniniejszamonografiadawyraz
cytowanymsłowomorazbędziestanowićjęzykowydowódnapomostłączący
historycznąiwspółczesnąpolszczyznę.
kówprzejąłzniepublikowanejrozprawydoktorskiejE.Kozarzewskiej:Elementyarchaiczne
wzwiązkachfrazeologicznychwspółczesnegojęzykapolskiego(UW,1971,maszynopis).Zob.
S.Bąba:Innowacjefrazeologiczneł,s.13.
40W.Chlebda:Frazeologikwestieopisu„małejdiachronii”.W:Studianadpolszczyzną
współczesnąihistoryczną.PracededykowaneS.Bąbiew65-lecieurodzin.Red.J.Liberek.
Poznań2004,s.73.
41Por.I.Kosek,K.Zawilska:Osobliwościleksykalneł,s.266.
42H.Bergson:Ewolucjatwórcza.Przeł.F.Znaniecki.Warszawa1957,s.26.
43B.Skarga:Przeszłośćiinterpretacjeł,s.26.
Wprowadzenie
