Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RozdziałI.
ZperspektywyWaszyngtonu
WrazzezbliżającąsiękonferencjąprzeglądowąwBelgradzieadministra-
cjaCarterazauważała,żenajbardziejgorącąkontrowersjąmiędzyWschodem
aZachodemjestodwoływaniesiędohumanitarnychtreścitrzeciegokoszy-
ka.ZwiązekRadzieckiutrzymywałpotrzebęDpozytywnegospotkania”wju-
gosłowiańskiejstolicy,podkreślając,cojużzostałozbudowane,zunikaniem
wchodzeniawszczegóły.ZpunktuwidzeniaKremlanajbardziejnegatywną
konsekwencjąpodpisaniaAktuKońcowegobyłonatomiastodwołaniesię
państwzachodnichdokwestiiopozycji,gdyżodczasuHelsinekzauważano
naciskgrupdysydenckichnarządywZSRRiwkilkupaństwachwschodnio-
europejskich.Porozumieniehelsińskie,którewzamiarachMoskwymiało
skonsolidowaćdotychczasowejegoosiągnięcia,wrzeczywistościspowodo-
wałowielewyzwańdlareżimówkomunistycznych,asytuacjawkrajachza-
leżnychwyglądałanawybuchową.Widoczneniepokoje,zwłaszczawPolsce
(dostrzeganojetakżewNRDiCzechosłowacji),zdawałysiępotwierdzać
szerszeniezadowoleniespołeczne.WWaszyngtoniewskazywanoszczegól-
nienaprotestynadWisłąpoogłoszeniupodwyżkicenżywnościwczerwcu
1976r.,mimożezdawanosobiesprawęzichekonomicznegopodłożanie-
związanegozAktemKońcowymKBWE20.
Ważnemiejscewformułowaniupolitykiprawczłowiekaodgrywałyprze-
myśleniaamerykańskiegowywiadu.Wmemorandachprzygotowanychprzez
DyrektoriatWywiaduCIAwiosną1977r.zauważano,żedotychczasowapo-
stawaWaszyngtonuskłoniłaniektórepaństwawschodnioeuropejskiedo
poprawyzachowaniawtejmaterii,zwłaszczagdyjednocześniebyłyzainte-
resowanezachowaniemwspółpracyzUSAinieobawiałysięoswojąsy-
tuacjęwewnętrzną.Nawetjednakwtakichprzypadkachniechciały
zaakceptowaćcałkowiciedążeńStanówZjednoczonych.Wypowiadanepu-
blicznieoświadczeniaorozumieniuamerykańskiegozaniepokojeniabyłyne-
gowanewprywatnychrozmowach.Analitycywywiadu,realistycznie,nie
widzielidowodównato,bypostawaWaszyngtonuznaczącowpływałana
taktykęreżimówwobecdysydentów.Zwracanouwagę,żeniektórekraje,
niemająceproblemuzopozycją(np.Węgry)lubuważającetwardąlinięza
nieproduktywnąwichobecnejsytuacji-tutajnp.wskazywanoPolskę,bro-
niąswojegoumiarkowanegopodejścia,obawiającsię,żeinicjatywyUSA
mogąsprowokowaćZSRRdoodejściaoddétente.TakadecyzjaKremlamo-
głabywywołaćdalekoidące,negatywneimplikacjedlasytuacjiekonomicznej
20NationalArchivesandRecordsAdministration,DepartmentofStateCentralFiles
RecordGroup59(dalejcyt.:NARA,RG59),RecordsofDeputySecretaryWarrenChristopher,
box29FolderCSCE-PolicyI,MemorandumJohnaC.Cambella:TheUnitedStatesandthe
BelgradeMeetingsonHelsinki.ZastępcasekretarzastanuW
.Christopherbyłprzewodniczą-
cymmiędzyagencyjnejgrupy(tzw.ChristopherGroup),któramiałazapewnićwprowadzanie
problematykiprawczłowiekadowszystkichsprawzwiązanychzpomocązagranicznąiudziela-
niemlicencjieksportowych(J.Renouard,HumanRightsInAmericanForeignPolicy.Fromthe1960’s
totheSovietUnionCollapse,Cambridge2016,s.127).
