Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
BOGUSŁAWŚLIWERSKI
rzajączatemkatalogwolności(praw)dzieci,starająsięlikwidowaćstan
rozbieżnościmiędzyprawempozytywnym,któredostrzegajedyniewdo-
rosłymobywatela,ipoczuciemistnieniaprawawyższegorzędu,sprawie-
dliwości,wodwoływaniusiędoktórejmożnaodnaleźćpodstawędoobrony
dzieckapojętegojakobytosobowy,indywiduum.
Trudnośćwprzeprowadzeniuzmianpodstawprawnychnarzeczbudo-
waniaetykiobywatelskiej(personalistycznej)międzydorosłymiadziećmi
bierzesięstąd,iżwyrastająoneznurtupozytywistycznego,traktującego
każdądowolnątreśćustawy–tymbardziejgdywykraczaprzeciwkopod-
stawowymprawomdzieckajakoczłowieka–zasłuszną,boustanowioną.
Podejściepozytywistyczneidentyfikujeprawozdowolnyminakazamitego,
ktomawładzę,ażewładzęmająwtymprzypadkudorośli,todziecinie
majązbytnichszansnazmianęowychpraw.Chyba,żewśróddorosłych
pojawisięlobby,grupawewnątrzgeneracyjnegonaciskunarzecztrans-
formacjiprawwkierunkuichzgodnościzprawemnatury(naturalnym),
którewyrażawartościponadustawoweiuniwersalne,jaksprawiedliwość
czygodnośćludzka.„Odwoływaniesiędoprawanaturynieustaje,bowiem
niesprawiedliwośćibłędyprawodawcówwzmagająpoczucieistnieniatego
prawa.Wzmagająprzekonanie,żeistniejązasadyprawnesilniejszeod
prawastanowionego,zwłaszczagdyodbiegaono–bądźteżopartananim
praktyka–odtego,couznajesiępowszechniezasprawiedliwe”5.
Powrótdomyśleniawkategoriachprawno-naturalnychjesttendencją
ogólnoświatowąjakoreakcjanaskompromitowanąprzezstalinizmihi-
tleryzmfilozoficznąpostawę,zgodniezktórąkażdyczynmożebyćdobry
wokreślonychwarunkach,akażdakulturamatakąsamąwartość,bowy-
rastazlokalnychtradycjiipotrzeb.Ideaprawczłowiekawyrosłaprzecież
zzałożenia,żeprawostanowionespołeczniejestnieludzkie,toteżkwestie
moralnościwstosunkachmiędzyludzkichmożnarozstrzygaćjedynieod-
wołującsiędoprawuniwersalnych,prawboskich.Problempojawiasię
wówczas,kiedyusiłujemydokładnieokreślić,cotojestprawonaturalne,
ponieważodPlatonaiArystotelesapojawiłosięwielejegodefinicji,często
wzajemniesprzecznych.Prawaprzysługujądzieciomniedlatego,żetak
chcątegoonesameczyichdorośliopiekunowie,alezracjiichczłowieczeń-
stwa.Prawadziecka,będącprawamiczłowieka,sąnaturalne,powszechne
iniezbywalne.Napodstawęroszczeniowąwobecdorosłychwichrelacjach
zdziećmipowołująsięzarównoobrońcyprawrodzicówdostosowaniawo-
becdzieciprzemocy,jakizwolennicypodmiotowościprawnejdzieci.
Odwołująsięprzytymdoprawanaturalnego.TakpiszeotymS.Mu-
siał:„Wżadnymmomencieswegoistnieniaczłowiekniejestprzedmiotem
5Tamże,s.9.
