Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Platon,Prawa
awrzeczywistościwszystkie[poleis]zewszystkimipoleisstaletoczązgodnie
znaturąwojnębezwypowiedzenia
17
.Awięcchybaodkryjesz,jeślitakrzecz
zbadasz,żeprawodawcaKreteńczykówułożyłnamwszystkiezwyczaje,pu-
bliczneiprywatne,patrzącnawojnę
18
,idlategowłaśniepoleciłprzestrzegać
626b
tychpraw,gdyżniczgołaniejestpożyteczne,aniżadnemienie,aniżaden
zwyczaj,jeśliktośniebyłbysilnywwojnie-wszakwszystkiedobrazwycię-
żonychprzechodząnazwycięzców19.
At.Widzę,cudzoziemcze,żeśpiękniewyćwiczony20dotego,bypojąć
sednozwyczajówkreteńskich.Alejeszczeitomiobjaśnij:wtenwłaśnie
fakt,żewymagająonestrażynadichporządkiem,wskazuje,żeiwśródprzyjaciółkryje
siępotencjalnawaśń;azatem,niezależnieodtego,czytoczysięwojna,czynie,syssytia
wymagająwobusytuacjachstrażynadichporządkiem.Innymisłowy,skorowewnętrznie
skłóconyoddziałniepokonawrogazewnętrznego,aokolicznośćtymczasowegozewnętrz-
negopokojuniemusilikwidowaćniepokojuwewnętrznego-potrzebapełnieniaciągłej
strażyjestuzasadniona.
17
626a3-5nLicznemiasta-państwapozostawałyzesobąwstaniewojny,adlawielu
poleiswojnabyłaczymśnormalnym,pokójzaś-czymśwyjątkowym.DopierogdyGrecja
stałasięw146r.prowincjąrzymską,sytuacjauległazmianie”(Hansen2006:200).Przy-
puszczaćwięcmożna,żeKlejniaswypowiadaogólneprawo,opierającsięnaobserwacji
idoświadczeniu(zob.Arystoteles,Pol.1269b3).Podobnąekstrapolacjęczęstowystępują-
cychprzypadkównapowszechneprawonaturystosujeretorTrazymachwPoliteiPlatona,
mówiąc:n[ł]wszędziesprawiedliwośćjesttymsamym,korzyściąsilniejszego”(339a3-4).
Czymjestnzgodnośćznaturą”iczyczęstośćzachodzeniapewnegozjawiskajestjejwyra-
zem,topytania,którepodejmiePlatonwprostwks.X,rozważającrelacjęmiędzyprawem
(nomos)inaturą(physis).
18
626a5-7TakteżmówioprawachnietylkoKrety,aleiLacedemonuArystoteles
wPol.1324b5;osamychprawachlacedemońskichwPol.1333b-1334a10.Natematwpro-
wadzonychdodialoguprzezKlejniasaiczęstodalejużywanychczasownikówblepeinpros,
apoblepein(Cpatrzećna,ku’),zob.przyp.275.Ponieważmająoneprzywoływaćobrazłucz-
nika(charakterystycznydlakulturyKrety),mierzącegowjedencel(693c,706a1,717a4,
744aitd.),zachowujęwprzekładzieichdosłowneznaczenie.
19
626b3-4PodobnązasadękreteńskiegoprawodawstwapodajeEforos(FGrHist70
F149,16),alewsłowachpodkreślającychkreteńskieprzywiązaniedowolności,zastępując
Platońskąantytezęzwycięzca-pokonanyantyteząwolny-zniewolony(Morrow1960:
21).PonieważpierwsząparęsłówwypowiadateżCyrusuKsenofonta(Cyr.II3,2),po-
wyższawypowiedźKlejniasamożestanowić,jakprzypuszczaSchöpsdau(1994,adloc.),
zwykłyfrazes,zwłaszczażePlatonwieocharakterystycznymstosunkuKreteńczykówdo
wolności,jakdowodzi711a.
20
626b5wyćwiczony(
γgγυμνάσθoi
)-polskiprzekładnieoddajedwuznacznościtej
pochwały,czyniącejaluzjędokreteńskiegoispartańskiegomodeluwychowania,wktórym
głównąrolęodgrywająćwiczeniafizyczne(gymnasia,625c7).Tanajdłuższawcałymdialo-
