Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI.Uwagiwstępne
Istotnejestrównież,żewochroniewłasnościintelektualnej,wtymprawautorskich,ważną
rolęspełniaustawazdnia16kwietnia1993r.ozwalczaniunieuczciwejkonkurencji,
wszczególnościzamieszczonawniejregulacjastatuującaochronęknow-how(art.11).Od-
rębniezasygnalizowaćtrzebaznaczenie,jakiedlaprawaautorskiegomająprzepisykodeksu
cywilnegodotycząceochronydóbrosobistych,zobowiązańiczynówniedozwolonych.
Powstanieprawaautorskiegowywodzisięzprzywilejówdrukarskich.Zapierwszy
aktprawnychroniącyautorskieprawamajątkowe,wdzisiejszymrozumieniutego
określenia,uważanyjestangielskiStatuteofAnne(1710r.3).
Ustanowienieprawautorskichznajdujeuzasadnienieprzedewszystkimwteoriach
odwołującychsiędo4:
a)względówutylitarnychzwiązanychznakłanianiemdopracytwórczejzapo-
mocąprawa5-ujęcietoopartejestnazałożeniuekonomicznym,żezapewnienie
3Datataczęstojesttraktowanajakopocząteknowoczesnegoprawaautorskiego.Alejużwczasachstaro-
żytnychprzyjętenormyspołeczne(opiniapubliczna)wznacznymstopniuchroniłyinteresyosobistetwórcy,
zwłaszczazewzględunastosunkitowarzyskieirelacjęautor-wydawca.Wograniczonymstopniurespek-
towanebyłoprawodecydowaniaopierwszymupowszechnieniudzieła.Wartotuodnotować,żepomimo
brakuinstytucjonalnejochronywłaśniewRzymiewykształciłsięterminnplagiat”
.MarcusValeriusMartialis
(40-104n.e.),którypierwszyużyłterminuplagiumdlazwalczaniazłodzieijegowierszy,pisałdojednego
znich,Fidentinusa:nMówisię,żerecytującmewiersze,mówiszjakoswoich.Jeżelimaszzamiarwskazywać
mojeautorstwo,prześlęcijegratis.Jeżelijednakchceszjenazywaćswoimi,tolepiejjekup,awówczasnie
będąjużnależećdomnie”(cyt.zaCh.Swack,SafeguardingArtisticCreationandtheCulturalHeritage:aCom-
parisonofDroitMoralbetweenFranceandtheUnitedStates,Columbia-VLAJournalofLaw&theArts1998,
nr22,s.367).Powynalezieniudrukupojawiłysięprzywilejewydawnicze,główniedladrukarzy(pierwszy
w1469r.wRzeczypospolitejWeneckiejdlaJanazeSpiry).Ichspecyfikapolegałanaswoistympołączeniu
prawapatentowegozautorskim.Wyłącznośćbowiemdotyczyłastosowaniawynalazku(druku)przezokre-
ślonyczas-aletylkowodniesieniudowskazanegoutworu.Późniejzaczęłysiępojawiaćrównoległenormy
ogólnezakazująceprzedrukówzdziełinnychksięgarzy(uchwałaRadyMiejskiejwNorymberdze-1525).
WAngliidekretIzbyGwiaździstejz1586r.łączyłprzywilejwydawniczyzobowiązkiemrejestracjidzieł.
Uważasię,żetaregulacjabyłaskierowananakontrolęnadwydawanymidziełami,awięcwistociemiałacha-
raktercenzuryprewencyjnej,choćrównocześniestanowiłanormęprawakonkurencji.Specyficznedlatego
dekretubyłoprzyznaniekompetencjidoudzielaniazgodynapublikację-organizacjiwydawców.Podobną
rolępełniłyprzepisyuzależniającewydanieksiążkiodzgodyautora,którejednakrównocześniezapewniały
wtensposóbtakżeochronędlaniego.StatutKrólowejAnnyprzyznawałautoromwyłączneizbywalneprawo
dodrukuichksiążek.Umożliwiałontakżezapobieganie-bezodpowiedniejzgody-importowiksiążekza-
wierającychchronioneutwory.Okresochronywynosiłwzasadzie14latodchwilipublikacji,przyczym,gdy
autorżyłwostatnimrokutegookresu,ochronaulegałaprzedłużeniuokolejne14lat.Warunkiemochrony
byłarejestracjautworuidepozyt9egzemplarzywbibliotekachpublicznych.PotymStatuciekolejneustawy
autorskiewydanowDanii(1741),USA(1787),Francji(1791i1793).Por.wtejkwestiiprzedewszystkim
L.Górnicki,Rozwójideiprawautorskich:odstarożytnościdoIIwojnyświatowej,Wrocław2013,http://www.
bibliotekacyfrowa.pl/publication/41089;S.Grzybowski(w:)S.Grzybowski,A.Kopf,J.Serda,Zagadnienia
prawaautorskiego,Warszawa1973,s.34in.;S.P
.Liemer,OntheOriginsofleDroitMoral:HowNon-economics
RightsCametobeProtectedinFrenchIPLaw,JournalofIntellectualPropertyLaw2011,nr19,s.65in.
4Por.wtejkwestiiL.Zemer,Onthevalueofcopyrighttheory,IPQ2006,nr1,s.55-71.
5Dobrąilustracjątakiegopodejściajesttytułwspomnianejwcześniejpierwszejustawyautorskiej(Sta-
tuteofAnne):nAnActfortheEncouragementofLearningbyVestingtheCopiesofPrintedBooksinthe
AuthorsorPurchasersofsuchCopies.DuringtheTimesTereinMentioned”oraztekstamerykańskiej
konstytucji,którystanowim.in.npromotetheprogressofscienceandusefularts,bysecuringforlimited
timestoauthorsandinventorstheexclusiverighttotheirrespectivewritingsanddiscoveries”
.