Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Uwagiwstępne
23
przyznaniatwórcyprawwyłącznych(monopolueksploatacyjnego)wodniesie-
niudorezultatówjegopracystymulujegododziałalnościtwórczej,zapewnienie
wyłącznościumożliwiatakżeuzyskaniezwrotuponiesionychprzeztwórcęna-
kładównastworzeniedziełaorazsprzyjakorzystnemuspołecznierozpowszech-
nianiuprzezniegoutworów;
b)włożonejprzeztwórcępracyijejowoców-podejścietakie,wywodzoneod
JohnaLocke’ainawiązującedokoncepcjiprawanatury,opartejestnazałożeniu,
żewłaśniepracauzasadniaprzyznanietemu,ktoświadczył,prawawyłącznego
dojejrezultatu,awkonsekwencji-wyłączenieokreślonegodobrazpowszechnej
dostępności,oilenienaruszatointeresupowszechnego;
c)osobowościtwórcy-teoriete,bazującenapoglądachfilozoficznychG.W.F.He-
glaiI.Kanta,uzasadniająprzyznanieprawaautorskiegotwórcypotrzebąroz-
wojujegoosobowościbądźstwierdzeniem,żedziełojestuzewnętrznieniemin-
dywidualnejosobowościtwórcyijużztegowzględuzasługujenaszczególną
ochronę.
Wśródnowszychujęćfunkcjiprawaautorskiegonależyzwrócićuwagęnakoncepcje
neoklasyczne,odwołującesiędotraktowaniaprawaautorskiegoniejakomechanizmu
stymulującegotwórczość,leczjakoinstytucjiprzeznaczonejdoosiąganiazapomocą
mechanizmówrynkowychefektywności(wsferzezysku)alokacyjnej(wzwiązku
znlokalizowaniem”kapitału).Wtymmiejscutrzebawspomniećotzw.ekonomicz-
nejanalizieprawa,stworzonejwszkolechicagowskiej-zajedynycel,jakiprawo
winnorealizować,uznającejefektywnośćekonomiczną-wykorzystywanejtakże
douzasadnianiaistnieniaprawaautorskiego6.Wskazujesię,żewodniesieniudo
prawawłasnościintelektualnejuwzględnianezwłaszczadwaargumenty:stymu-
lowanietwórczościiprzeciwstawny-niedogodnośćmonopolu.Optymalnaregu-
lacja,wtakimujęciu,poleganawybraniutakiegopoziomuochronyprawtwórcy,
nwktórymnastępujezrównaniemarginalnychkosztówspołecznychimarginalnych
korzyścispołecznych”7.Niekiedyopróczwskazanejfunkcjigospodarczejprawaau-
torskiegowyróżniasięjegofunkcjękomunikacyjną,skłaniającąuprawnionychdo
publicznegorozpowszechnianiadzieł(zewzględunazapewnionąkontrolęnadich
dalsząeksploatacją)8.Ciekawejesttakżeujęcieeksponującerolęprawaautorskiego
wrealizacjiparadygmatudemokratycznego.Chodzituozapewnieniewarunkówdla
rozwojudemokratycznegospołeczeństwaobywatelskiego.Sprzyjatemuklasyczna
funkcjanprodukcyjna”prawaautorskiego(zachęcającadotworzeniairozpowszech-
6Problematykęwpolskiejliteraturzeprawniczejreprezentująprzedewszystkimdwaopracowania:
J.Stelmach,B.Brożek,W
.Załuski,Dziesięćwykładówoekonomiiprawa,Warszawa2007orazpracazbioro-
waAnalizaekonomicznawzastosowaniachprawniczych,red.J.StelmachiM.Soniewicka,Warszawa2007.
7Por.W
.Załuski,Schematekonomicznegoujęciaprawawłasnościintelektualnej(w:)Analizaekono-
micznawzastosowaniachprawniczych,red.J.StelmachiM.Soniewicka,Warszawa2007,s.109-112.
8Por.M.L.Montagnani,M.Borghi,PositiveCopyrightandOpenContentLicences:HowtoMake
aMarriageWorkbyEmpoweringAuthorstoDisseminateTeirCreations,IJCLP2007,vol.12,http://ssrn.
com/abstract=1020997.