Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
RozdziałIII.Prawoautorskie
tak,żeocharakterzedziełainspirowanegodecydująjużjegowłasne,indywidualne
elementy(anieelementyprzejęte).Wwypadkuutworuinspirowanego(objętego
prawemautorskimniezależnym)zaczerpniętyzostajetylkowątekutworucudzego,
powstajenatomiastutwórmającycechytwórczościsamodzielnej.Trafniezatem
stwierdzonoworzeczeniuSąduApelacyjnegowWarszawiezdnia22maja2009r.
(IACa212/09,Apel.-W-wa2010/1/5),żenNiezależniezatemodtego,czymajątkowe
prawadodziełainspirującegoistnieją,czyteżwygasły,zgodapodmiotuuprawnio-
negowstosunkudodziełainspirującegoniejestkoniecznanietylkodostworzenia
takiegoutworuinspirowanego,alerównieżdokorzystaniaztakiegoutworuiroz-
porządzanianim.Naegzemplarzachdziełainspirowanegonietrzebawymieniać
anitwórców,anitytułuutworu,zktóregoczerpanoinspirację(por.A.Oryl,Utwór
inspirowanyjakorodzajutworusamoistnego,EdukacjaPrawniczanr1(94)/2008).
Wsytuacjizatem,gdybrakbyłozgodynaczerpanieinspiracjizcudzegoutworu,
uprawnionyzutworuinspirującegoniemożeskuteczniedomagaćsięzapłatywyna-
grodzeniaodtwórcyutworuinspirowanegowtrybieart.79pr.aut.”15
Kategoriautworówniesamoistnychobejmujetzw.dziełazależneidziełazzapoży-
czeniami.Dziełemzależnym(opracowaniem)jestutwór,który:a)zawierawkład
twórczyautoraopracowaniaib)wistotnymzakresieprzejmujeelementytwórcze
(wrozumieniupr.aut.)zcudzegoutworu(zutworumacierzystego).Jestnimnp.tłu-
maczenie,adaptacja(np.utworudladziecilubnapotrzebytelewizji),dramatyzacja,
instrumentacja(orkiestracja),stworzeniekomiksunapodstawiepowieścilubfilmu16.
Jeżelizapożyczeniazdzieławyjściowegoniemającharakteruistotnego,istnieje-na-
szymzdaniem-utwórzzapożyczeniami.Chodzitunp.odziełazcytatamiocha-
rakterzepiśmienniczymlubinnym.Zauważmy,żedziełazzapożyczeniamitworzone
sązreguływdrodzeinkorporacji,awięcwtapianiawdziełocałościlubczęścicu-
dzegoutworu.Dziełazależnenatomiastpowstająnaogółwwynikutransforma-
cji,polegającejnaodtworzeniucałościlubczęścicudzegoutworu:a)wtymsamym
systemieznaków;przykłademsątutłumaczenia,nowewersjestarychfilmów,adap-
tacjeprogramówkomputerowych,atakżeutworytworzonewnowymporządkure-
gułartystycznych(np.adaptacjeutworówliterackichdlamłodzieży,skróconewersje
powieści)lubb)wróżnymsystemieznaków(np.adaptacjafilmowapowieści,komiks
lubgrakomputerowanapodstawiefilmu).
15Kontrowersyjnejestjednakuznaniewtymorzeczeniu,żetwórcyutworówinspirującegoiinspiro-
wanegomogązawrzećporozumieniepotwierdzająceuprawnieniedoinspiracjicudzymutworemiprze-
widującegozatostosownewynagrodzenie-opartenapoglądzie,że:nUstawoweograniczeniazasadyswo-
bodyumównależyłączyćzprzepisamiustawowymiocharakterzebezwzględnieobowiązującym(iuris
cogentis).Prawoautorskienieprzewiduje,abyczerpanieinspiracjizcudzegoutworumiałobyćnieod-
płatne”
.Wydajesiębowiem,żemożnabyuzasadnićskutecznośćtakiejumowyjedyniecelemuchylenia
niepewnościprawnejcodozarzutunaruszeniaprawaautorskiegowsytuacji,gdybystworzonyutwórmiał
charakterdziełazależnego,anieinspirowanego.
16Por.bliższeomówieniedziełazależnegowpkt1.7.
