Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zagadnieniawstępne
21
postępowepoglądyzarzuconoipowróconodokoncepcji,iżprawaautora
gasnąpowydaniudzieła5.
Przełomowewdziedzinieochronyprawautorskichokazałysięlata
1791i17936.WeFrancjizostaływówczasuchwalonepierwszenaświecie
aktyprawaautorskiego.Ustawaz1791rokudotyczyławystawianiadzieł
wteatrach,austawaz1793roku—twórczości.Obieustawyprzyznawały
twórcomprzezcałyokresichżyciawyłączneprawodosprzedawaniaswych
dzieł,oddawaniaichdosprzedażyirozporządzanianimi.Powstałwten
sposóbustawowymonopolnarzecztwórcy,obejmującykażdysposób
użytkuczynionegozutworu.Innymisłowy,autorowiprzysługiwałowy‑
łączneprawodysponowaniautworem.
Przyznanenarzecztwórcówprawobyłoporównywanedoprawa
własności,ponieważokreślenietonajlepiejcharakteryzowałouprawnienie
dowyłącznegowładztwanadokreślonymprzedmiotem.Porównanieto
niemożedziwić,jeśliuwzględnimyfakt,żewokresieliberalizmuprawo
własnościuznawanozanajbardziejabsolutneigodneochronyuprawnie‑
nie,jednozprawnaturalnychczłowieka.Ówcześniprawnicypodkreślali,
żewłasnośćintelektualnajestnajbardziejusprawiedliwionązewszystkich
formwłasnościzewzględunaścisłą,osobistąwięźtwórcyzutworem7.Na‑
leżyjednakwyraźniezaznaczyć,żeporównanieprawautorskichdoprawa
własnościrzeczyopierałosięjedynienapewnympodobieństwietychpraw.
Niechodziłonatomiastorozciągnięcieprawawłasnościnaprzedmiotprawa
autorskiego.Podkreślano,żeskorowłasnośćrzeczymożepowstaćnaskutek
jejwytworzenia,totymbardziejzasadatapowinnasięodnosićdoautorów,
którzywykorzystująswojezdolnościwcelukreacjiutworu8.Natymjednak
podobieństwokończyłosię,dostrzeganobowiemróżnicemiędzyrzeczą
jakoprzedmiotemprawawłasnościautworemjakoprzedmiotempraw
autorskich.Jużwówczasoddzielanorzeczymającecharaktermaterialnyod
obiektówocharakterzeniematerialnym,takichjakutwór9.Prawoautorskie
przysługująceautorowiwzględemutworuskonstruowanojakouprawnienie,
któremożnaprzenieśćnainnypodmiot(przenoszalne).
WpołowieXIXwiekukoncepcjawłasnościliterackiejiartystycznejzna‑
lazłasięwodwrocie.Byłotowynikiemcorazściślejszegoodgraniczaniarze‑
czyoddóbrniematerialnych.Zrodziłsięwówczaspogląd,zgodniezktórym
5S.Grzybowski,w:Systemprawaprywatnego.T.13…,s.4.
6Analizęfrancuskiejmyślioświeceniowej,którejzwieńczeniembyłydekretyrewo‑
lucyjne,przedstawiaP.Rechtwpracy:Ledroitd!auteur.Unenouvelleformedelapropriété.
Paris1969,s.26—45.
7E.Traple:Ustawowekonstrukcjewzakresiemajątkowychprawautorskichiobrotunimi
wdobiekryzysuprawaautorskiego.Kraków1990,s.133—134.
8Ibidem,s.134.
9Ibidem,s.19.
