Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
CzęśćI—Ogólneprawoautorskie
estetykiistotęfltwórczości”trafnie,wmojejopinii,wyraziłhiszpański
filozofieseistaJoséOrtegayGasset.Zdaniemtegoautora,flNaukadzieli
jednośćżycianadwaświaty:światprzyrodyiświatducha.Sztuka,po‑
szukującformycałości,musitedwaobliczażyciananowoscalić.Azatem
twórczośćartystyczna,byspełnićswąfunkcję,musiwyjśćzjednegoztych
światówiskierowaćsiękudrugiemu.Towłaśniejestźródłemwszelkiej
twórczości.Jeśliwychodzącodprzyrody,kierujemysięwstronęducha,
jeśliwychodzącodfigurprzestrzennych,poszukujemytego,coemocjo‑
nalne,tomamydoczynieniazesztukąplastyczną—malarstwem.Jeśliod
tego,coemocjonalne,uczuciowe,odczegoś,codryfujepoprzestworzach
czasu,zmierzamykuczemuśplastycznemu,kuformomnaturalnym,to
wówczasmamydoczynieniazesztukąduchową:zpoezjąizmuzyką.
Wostatecznościsztukajestzarównojednym,jakidrugim,tyletylko,
żekierunekjejwysiłków,jejwewnętrznastrukturauzależnionesąod
punktuwyjścia”31.Możemyprzyjąć,żeokreśloneobiektypowstająpoto,
bywywołaćreakcjęestetyczną.Czynnikiem,którypowoduje,żeistnieją
dziełasztuki,sąszczególneaktyświadomości32.Sątoaktyświadomości
twórców,którzydostarczająmateriifldotego,cobywanazywanesztuką”
,
orazaktyświadomościodbiorców33.Możemyjenazwaćprzeżyciamieste‑
tycznymi.Przeżyciaestetyczneniesąjednakowedlawszystkichludzi,po‑
nieważsąuwarunkowaneindywidualnymiprocesamipsychologicznymi.
Dlategotrudnoozgodęwkwestiiuznaniakonkretnegozjawiskazadzieło
sztuki34.
Zkoleiutwórwrozumieniuprawaautorskiegomusispełniaćprzesłanki
wymienionewprzepisieart.1ust.1pr.aut.Wodniesieniudoobiektów
sztukitradycyjnej(naprzykładmalarstwatradycyjnego)przesłankitesą
spełnionewkońcowymefekciedziałalnościartystywpostaciprzedmiotu
materialnego(łac.corpusmechanicum).DlategodopoczątkówXXwiekunie
powstałgłębszyrozdźwiękmiędzypojęciemfldziełosztuki”ipojęciem
flutwór”.Naturalniewkonkretnychprzypadkachwystępowaływątpliwości.
Dobrymprzykłademjestfotografia—ewolucjapoglądówdoprowadziła
przezuznaniefotografiizadziełosztukidowłączeniajejwzakrespojęcia
flutwór”35.
Sytuacjajestbardziejskomplikowanawzakresiesztukiwspółczesnej.
Teoretycysztukizregułyniemająwątpliwościizaliczająposzczególne
31J.OrtegayGasset:Dehumanizacjasztukiiinneeseje.Przeł.P.Niklewicz.Wybrał
iwstępemopatrzyłS.Cichowicz.Warszawa1981,s.62.
32Zob.R.Ingarden:Studiazestetyki.T.2.Warszawa1958,s.9.
33TakD.Kasprzycki:Problematykapojęciautworujakoprzedmiotuprawaautorskiego,
aspektypsycho-isocjologiczne.ZNUJPWiOWI1999,z.71,s.5—6.
34TakP.Ślęzak:Umowywzakresiewspółczesnychsztukwizualnych…,s.97—98.
35Ibidem,s.112—116icytowanatamliteratura.
