Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
…
22
RozdziałI.Zagadnieniaogólneprawaubezpieczeńspołecznych
(tj.prawaubezpieczeńspołecznychwprawiezabezpieczeniaspołecznego),zdrugiej
zaśniepozbawiategopojęciakwalifikacjinormatywnejzbieżnejzpoglądamiJana
Jończyka,tzn.wyróżnieniemposzczególnychdziałówtakrozumianegozabezpiecze-
niaspołecznegowedlekryteriumprzedmiotowego,czylistosunkówprawnychfazy
gwarancyjnejirealizacyjnejdotyczącychochronysocjalnegoryzyka2.
Wzwiązkuzpowyższym,atakżezewzględunaceldydaktycznypodręcznika,dalsze
uwagicodozasadyzostanąpoświęconeprawuubezpieczeńspołecznych.
2.ZaryshistoriiubezpieczeńspołecznychwPolsce
3
2.1.Okresmiędzywojenny
RozwójubezpieczeńspołecznychwPolscenastąpiłpoodzyskaniuniepodległości,kie-
dytozaczętopodejmowaćdziałanianarzeczzmianyiujednoliceniaróżnychporząd-
kówprawnychstanowiącychnaziemiachIIRPpozostałościpoustawodawstwach
państwzaborczych.Wtymzakresie,zewzględunato,żenajbardziejrozbudowany
systemubezpieczeńspołecznychistniałwzaborzepruskim,jakogłównerozwiązanie
przyjętoniemiecki(tzw.bismarckowski)modelubezpieczeńspołecznych.Wokresie
międzywojennymposzczególneinstytucjeubezpieczeńspołecznychwprowadzano
stopniowo,obejmującokreślonymrodzajemubezpieczeniakolejnegrupyzawodowe
naposzczególnychobszarachodzyskanegopaństwa.
Najwcześniejuregulowanoubezpieczeniechorobowe(natereniecałegokrajuod
1920r.,wyjąwszyGórnyŚląsk,gdziewokresiemiędzywojennymobowiązywałaOr-
dynacjaubezpieczeniowaRzeszyz19.07.1911r.),którepierwotniemiałocharakter
powszechny,zaśostatecznieod1933r.wyłączonozniegorobotnikówrolnych.Codo
ubezpieczeniawypadkowego,tozostałoonowprowadzonew1924r.(początkowo
zwyłączeniemwojewództwpomorskiegoipoznańskiegoorazGórnegoŚląska,naktó-
rychobowiązywałyregulacjeniemieckie),aod1933r.ujednoliconenatereniecałego
krajuirozszerzoneoochronęobejmującąrównieżchorobyzawodowe.Natomiastod-
nośniedoubezpieczeniaemerytalnego,objęłoononajpierw(w1927r.)pracowników
umysłowych,anastępnie(w1933r.)robotników(pracownikówfizycznych),poza
robotnikaminaGórnymŚląskuobjętymiwyżejwymienionąniemieckąOrdynacją
2Zob.K.Antonów,Okoncepcjachprawazabezpieczeniaspołecznegoorazrekonstrukcjizatrudnienia
izabezpieczeniaspołecznegowedługJanaJończyka[w:]Rekonstrukcjaprawapracyizabezpieczeniaspo-
łecznego-zatrudnienieijegozwiązekzubezpieczeniamispołecznymiizdrowotnym.Pracededykowane
pamięciProfesoraJanaJończyka,red.K.Antonów,R.Babińska-Górecka,Wrocław2024,s.146-147.
3PunktopracowanyprzywykorzystaniuwłasnychtreścizpublikacjiUstawaosystemieubezpieczeń
społecznych.Komentarz,red.K.Antonów,Warszawa2024,s.57in.Szerokieujęciehistoriipolskichubez-
pieczeńspołecznychzaprezentowanowszczególnościwnastępującychopracowaniach:Rozwójubezpie-
czeńspołecznychwPolsce,red.Cz.Jackowiak,Ossolineum1991;Problemyprawaubezpieczeńspołecznych,
red.B.Wagner,Kraków1996;J.Jończyk,Prawozabezpieczeniaspołecznego,Kraków2001,s.83in.
KamilAntonów
