Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
Częśćpierwsza.Sekularyzacja.Krytykapewnejkategorii...
jestwłaśnieprzezto,żezawieraonotwierdzenieowłaściwo-
ściświatarzeczywistegojakonajlepszegozewszystkichmożli-
wych.Prowadzitodooptymistycznejstatycznościczegoś,czego
jużniedasięprześcignąć,któraodbieraczłowiekowijegozna-
czeniewtworzeniuHlepszegoświata”.
IstotnymrysemargumentacjiLeibniza,odróżniającymgood
Augustyna,jestuznanieprzejawówzławświeciezaintegralnie
przynależnedoceluStworzenia.TakżesamemuBogu,które-
gotrzebausprawiedliwićjegodziełem,wolnowytwarzaćtefi-
zyczneprzejawyzławtakiejmierze,wjakiejsąnieuniknione
dlaosiągnięciaoptymalnegocelucałościowego.Związekmię-
dzytymiprzejawamizłaaludzkimdziałaniem,doktóregood-
nosiłybysięonejakoformyodpłaty,jużnieistnieje.Teodycea
Leibnizakwalifikujezłowświeciejużniemoralnie,leczin-
strumentalnie.LeoStrausselementHsekularyzacji”dostrze-
gałwłaśniewtym,żenietylkoOpatrznośćutraciładlarozumu
swojątajemnicę,leczzarazemroszczenieabsolutneprawbo-
skichprzesłoniętezostałoprzezusprawiedliwienienagannych
środkówwzniosłościącelucałościowego.Wtymsensieteody-
ceaprzecieradrogęnowoczesnemupojęciuhistorii,wykazu-
jącnamodeluboskimracjonalnośćceluabsolutnego.Wmiarę,
jaknawetporządekopatrznościowyzaczętouważaćzazrozumiały
dlaczłowieka,iwmiarę,jakzło[Übel]zaczętouważaćzaoczywi-
stąkoniecznośćczynawetzarzeczpożyteczną,zakazczynieniazła
[Böses]straciłswąoczywistość.Wobectegoróżnesposobydzia-
łania,którepoprzedniobyłypotępionejakozłe,odtądmogłybyć
uważanezadobre53.
Czyżbywrazzabsolutyzmemcelówznalezionomost,po
którymzsekularyzowanepojęcieOpatrznościmogłoprzejść
wpojęciehistorii?Teodyceaniejestwżadnymraziedziełem
teologicznym,niejestnawetsekularyzatemtakowego.Atoze
zrozumiałegopowodu:usprawiedliwienieBogajestdlaLeibni-
zagwarancjąnajbardziejradykalnejzasadyfilozoficznejautono-
53
L.Strauss,NaturrechtundGeschichte,Stuttgart1956,s.330[cyt.pol.
za:L.Strauss,Prawonaturalnewświetlehistorii,przeł.T
.Górski,Instytut
WydawniczyPax1969,s.287].
