Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
V
.Tworzyćhistorię,byodciążyćBoga?
71
mii,jakątylkomożnasobiewyobrazić,zasadyracjidostatecznej.
Jedynemożliwezastosowanietejzasadyrozumupoleganatym,
żezałożenie,jakobynajlepszyzmożliwychświatówzostałjuż
urzeczywistniony,pozwalawyprowadzićodpowiedźnakażde
dającesiępomyślećpytanie.Wskażęjedynienato,żeuLeib-
nizaidealizowaniewbrewNewtonowiprzestrzeniiczasuuza-
sadniasiętym,żezarównotapierwsza,jakitendrugiwskutek
wzajemnejhomogenicznejindyferentnościswoichczęściwy-
kluczająracjonalneuzasadnieniauczynkówimplikującychosa-
dzeniewprzestrzeniiczasie.Wszystkojestzorientowanena
urzeczywistnieniewszechkompetencjiiniezależnościrozumu.
Itrudnosięoprzećwrażeniu,żetoprzedsięwzięciemusiałoby
siępowieść–gdybyniewydarzyłosiętrzęsienieziemiwLizbo-
nie,gdybyniedrwinaVoltaire’aiprzeprowadzonyprzezKanta
dowód,żeowainwestyturarozumumogławprawdzieustanowić
autonomięrozumuteoretycznego,aleniepraktycznego.
WkońcuOdoMarquardpodjąłpróbęzastosowaniaHe-
glowskiegorozumieniawłasnejhistoriozofiijakoHteodycei”
docałościowegozinterpretowaniaidealistycznejfilozofiihisto-
rii.Dostarczaonarozwiązaniaproblemuteodycei,radykalizu-
jącludzkąautonomięwtakisposób,żerównocześniezgodnie
zeschematemAugustynamożeprzeprowadzićradykalnydo-
wódniewinnościBoga
54
.Czyprzyjęcietejtezyoznacza,żewnaj-
bogatszyminajambitniejszymwarianciehistoriozofiikryjesię
jednakostateczniezsekularyzowanateologia?Marquardnie
używategopojęcia.Alerównieżdlaniegomotywteodyceijest
odpowiedziąnapytanie,czydlaidealizmuistniejemożejednak
jakiśteologicznieprzekonującyihonorowymotyw,byzradykali-
zowaćautonomię,tojestludzkąwolnośćwobecBoga-wskraj-
nymprzypadkutakbardzo,bydyskursoBogumusiałzamilknąć.
Zawzorzeczachętydowypracowaniateodyceitegorodza-
juiwyznaczonegojejzadaniauznanotutajKantowskieodkry-
cieproblemuantynomiiijegoprzezwyciężeniewdialektyce
54
O.Marquard,IdealismusundTheodizee,HPhilosophischesJahrbuch”
1965,73,s.33–47;terazw:tegoż,SchwierigkeitenmitderGeschichtsphilosophie,
Frankfurt1973,s.52–65.
