Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bogówpanującegonakulturalnymOlimpie.TajemnicąDionizosajestto,
żejestonpółbogiem,synemnieodzwierciedlającymwpełnicharakteru
ojca,patronującymwegetatywnejipopędowejstro-
nieludzkiejnatury,niecenionejchybaprzezGrekówzbytwyso-
ko,choć,jakEurypideswBachantkach,znalionijejmocinieośmielalisię
jejignorować.StatusDionizosaprzypominastatusstarotestamentowego
Izmaela,naturalnegosynaAbrahama.
ZlogikąmituDionizosapozostajewniejakiejsprzecznościpogląd
F.Nietzschego(synanarodubezwątpieniadionizyjskiego)odominu-
jącejrolinurtudionizyjskiegowkulturzearchaicznychGreków.Apol-
loiHermeswswychrozlicznychwcieleniachznanychwbasenieMorza
Śródziemnegobylibogaminajwyższegopanteonuznaczniewcześniejniż
dokooptowanydonichwIXwiekup.n.e.trackiDionizos–domagają-
cysiępierwotnieofiarzludzibógpodnietzmysłowych,trunkówieks-
tatycznegoupojenia1;mitywyraźniezresztąmówiąotym,żespośród
wymienionejtrójkibyłonbogiemnajmłodszym.Dionizosacechowały
wszakżepewneistotneodniesieniadostarszych„braci”
.
ZApollemłączyłgostosunekantagonistyczny:patronwysokiejkul-
turyszlacheckiej,bógświatłaApollostanąłdowalkizdzikimitrac-
kimiobrzędami.Popewnymczasiewygrał–krwaweofiarynarzecz
Dionizosazostałyzastąpioneprzezorfickiemisteriaunikającerozlewu
krwi(cowiązałosięzwiarąwmetempsychozę)2.Orfeusza,któryponoć
zreformowałdawnytrackikultDionizosa,wedlelegendyzwoliobrażo-
negobogarozszarpałymenady.Liręśpiewakazłożonopojegośmierci
wświątyniApollina,agłowęwświątyniDionizosa.NiekiedywGre-
cjiuznawanoApollina(bogaintelektu,aściślej–jakjeszczepokażę
–intelektuintuitywnego)zaczęśćnieśmiertelnąDionizosa-byka(boga
zmysłowości)3.
Hermes,któryuratowałmałegoDionizosa,patronowałwrazznim
ruchowiorfickiemu.StarodawnymitorfickioAndrogynewiążętutaj
zHermesem,aniezDionizosem,albowiemJungowskimarchetypom
AnimusaiAnimywsposóbwidocznyodpowiadaHermesjakopsycho-
pompos,przewodnikdusz.SamegoOrfeusza,pozaoczywistymizwiązka-
mizDionizosem,cechowałyliczneodniesieniabądźdoHermesa,bądź
dozwiązanegoznimErosa.Orfeuszuchodziłczęstozawynalazcępi-
sma,heksametruilutni,podobniejakHermes.PismaHermetyczneparę
1Zob.A.Krokiewicz,Studiaorfickie.MoralnośćHomeraietykaHezjoda,Fundacja
Aletheia,Warszawa2000,s.71.
2Tamże,s.72–73.
3Zob.R.Graves,Mitygreckie,s.109,114.
27
