Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Problemwolnościikoniecznościwniemieckiejmistycepanteistycznej…
27
sprowadzałasiędonieposłuszeństwa,zaktóreczekałakarabądźposłuszeń-
stwa,zaktóreBógnagradzał.Byławięcostatecznierealizacjąlubnaruszeniem
ustanowionegoprzezBogaporządku.Wmistyceniemieckiejnatomiast,mając
doczynieniazanihilacjąpojmowaniajednostkijakoobiektywnej,zamkniętej
iapriorycznieustanowionejtożsamości,duszęludzkąobdarzonoprzymiotami,
którewcześniejprzypisywanoBogu,kładąctymsamymnacisknajednostkę
jakonaistotę,którejprzysługujeaktywno-kreatywneuczestnictwowstawaniu
sięBoga,tojestobowiązekstwarzaniarzeczywistościiwzięciazaniąodpowie-
dzialności21.Wujęciumistycznymczłowiek,niebędącdłużejzależnyodlosu
(antyk)iwoliBoga(ortodoksyjnechrześcijaństwo),możenietylkomanife-
stowaćswójwspółudziałwdzielestworzenia,aletakże-lubprzedewszystkim
-konstytuowaćsamegosiebie,jakbowiemtwierdziJakubBöhme:uKażdy
człowieknosiwsobienatymświecienieboipiekło;jakąwłasnośćwsobie
wzbudzi,tasięwnimbędziepaliła”22.Innymisłowy,jednostkastoiponad
ipozawszelkąnaturą-pozawszelkimdeterminizmem-wswejzdolnoścido
autokreacji;posiadawięcprawdziwąwolność,boniebędącniczymzdetermi-
nowana,formujesweuja”wedlewłasnej,suwerennejwoli.
Dziękimocywłasnejwolimożnanietylkobyćczynnymuczestnikiem
procesukosmicznego,lecztakżejużtutaj,naziemi,osiągnąćtakistanjakwraju
(wolnyodudrękicierpień)bądźwpiekle23.AniołŚlązakformułujetenpogląd
wnastępującysposób:
Doniebapatrzyszwgórę,aniespojrzyszwsiebie:
NieznajdzieBoga,ktogoszukatylkowniebie24.
Człowiek-istanowitozupełnenovumwstosunkudotradycjifilozo-
ficzno-teologicznej-jestnatyleniezwykłąistotą,żetoonsam,anieBóg
czynatura,wytwarzaokreślonestanywewnętrznebądźdeterminujezdarze-
niawświeciezewnętrznymwyłączniedziękisilewłasnejwoli25.Jesttomoż-
liwedlatego,żeludzkawolaznajdujesięwboskimbyciebędącymtwórczym
21Por.J.Kosian,Mistykaśląska…,s.8.
22J.Böhme,Sześćpunktówteozofcznych,WydawnictwoNaukowePWN,War-
szawa2013,s.82-83.
23Por.C.Lipiński(red.),uPrzedziwnatorzeczjest,człowiek”.AngelusaSilesiusa
myśliojednościświata.Wybórrozprawipoezji,WydawnictwoPaństwowejWyższej
SzkołyZawodowejim.AngelusaSilesiusa,Wałbrzych2005,s.254.
24Tamże,s.141.
25Por.tamże,s.140.
