Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Celkształceniajakoelementprocesudydaktycznego
1.2.Taksonomiecelównauczaniaiwychowania
Taksonomia(gr.taksis-układ,porządek,nomos-prawo)-względnieści-
słyzespółzasadjakiejśklasyfikacjiiopiswyodrębnionychjejczłonów.Ter-
mintenzostałzaczerpniętyzbiologii,gdzieoznaczanaukęozasadachklasy-
fikacjigatunkówzwierzęcychiroślinnych18.Wdydaktycenatomiastoznacza
hierarchiczneuporządkowaniecelówedukacyjnych,którecharakteryzująsię
poprawnościąterminologiidydaktycznej,zwięzłościąijasnościąhaseł.Hierar-
chicznośćtaksonomiipoleganatym,żewyższekategoriemieszcząwsobie
kategorieniższe,azatemosiągnięcieceluwyższegojestjednoznaczneztym,
żecelniższyzostałwcześniejosiągnięty19.
Pierwszątaksonomięcelównaświecieprzygotowałw1934rokuamery-
kańskipedagogRalphW.Tyler,jednakzewzględunanieprzystępnysposób
jejopracowanianieprzyjęłasięonatakjakpóźniejsza(1971),zaproponowa-
naprzezzespółamerykańskichpsychologówpodkierownictwemBenjamina
S.Blooma.Autoramiinnychznanychtaksonomiisąm.in.:JoyP.Guilfordoraz
RobertM.Gagné,LindaMcGuire,LouisD’Hainaut,Gronlund,L.Vandevelde,
DavidR.Krathwohlzewspółpracownikami,EdwardO.Wilson,Wiliams,
Smith,RavindraH.Dave,ThomasS.Baldwin,JeromeS.Bruner,awPolsce
CzesławNosaliMarianObara(1978)orazBolesławNiemierko(1990).
Taksonomieobejmujątrzydziedziny:poznawczą,emocjonalnąipraktycz-
ną,wktórychobrębieznajdujesięwieleszczegółowychcelów.Zewzględuna
bogactwoichopracowańdozaprezentowaniawybranotylkodwieznich:takso-
nomięBenjaminaBlooma,któradałapoczątekinnym(np.opracowanymprzez
NosalaczyOkonia)oraznajpopularniejsząwPolsceinajczęściejstosowana
wnauczaniubiologii,czylitaksonomięNiemierki.
TaksonomiaBloomaopisujetylkodwiedziedziny:poznawcząiemocjonal-
ną.Zapowiadanyopistaksonomiiwdziedziniepsychomotorycznejniedocze-
kałsiędotychczaspublikacji.
Dziedzinapoznawczaskładasięzsześciukategorii,sąnimi:
1)wiedza-znajomośćfaktów,terminologii,znakówkonwencjonalnych,
klasyfikacji,pojęćogólnych,teorii,zasad,praw;
2)rozumienie-transfer,interpretacja,ekstrapolacja-wnioskowanieoca-
łejgrupienapodstawiewynikówbadańdotyczącychtylkoczęści;
3)zastosowanie-metod,reguł,pojęćogólnych;
18
J.Półturzycki,Dydaktykadlanauczycieli,s.51.
19
K.Denek,Wartościiceleedukacjiszkolnej,WydawnictwoUAM,Poznań-Toruń1994,
s.65.
