Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Prozodiamowytozjawiskooogromnymznaczeniukomunikacyjnym.Trudno
wyobrazićsobieskutecznąkomunikacjęjęzykowąpozbawionąprozodii.Stano-
wionaintegralnączęśćsystemujęzykowego.Jestściślezwiązanazorganizacją
segmentalnąmowy,semantyką,strukturamisyntaktycznymiimorfologicznymi.
Stanowirównieżwykładnikintencji,nadającwypowiedziznaczenieorazmo-
dykujeto,którezawartejestwstrukturzesegmentalnej.Wewstępnymetapie
odbiorumowywykazujemyowielewiększączujnośćwodniesieniudoniespój-
nościprozodycznejniżgramatycznej.Jesteśmyraczejskłonniuznaćzapoprawną
wypowiedźbłędnąpodwzględemgramatycznym,leczznienaruszonąstrukturą
prozodyczną,niżtęzzaburzonymprzebiegiemprozodycznym,choćpoprawną
gramatycznie.Toprozodiależyupoczątkównaukijęzyka-strukturyprozodycz-
neprzyswajanesąjakopierwszewontogeneziemowyiwjejwczesnychetapach
sądladzieckanajważniejszymźródłeminformacjidotyczącychbudowyorazzna-
czeniaelementówjęzykowych.
Prozodiapełnilicznefunkcjelingwistyczne,paralingwistyczneiekstralingwi-
styczne.Najczęściejwskazywanąfunkcjąlingwistycznąjestwspółtworzonawraz
zestrukturąskładniowąfunkcjasegmentacyjna.Podkreślasięrównieżfunkcję
delimitacyjnąoraztęzwiązanązuwydatnianiemelementówjęzykowychoistot-
nymdlakomunikacjiznaczeniu(naprzykładsygnalizowanierematu).Pierwsza
zewspomnianychfunkcjiwiążesięgłówniezwystępowaniemakcentuleksy-
kalnego,druganatomiast-akcentufrazowego.Zaważnąfunkcjęlingwistyczną
prozodiiuznajesięsygnalizowaniezapomocąokreślonychkonturówintonacyj-
nychposzczególnychtypówwypowiedzeń.Funkcjeparalingwistycznełącząsię
przedewszystkimzekspresjąemocjiiwyrażaniemstosunkunadawcydotreści
komunikatu,odbiorcylubsytuacjikomunikacyjnej.Ekstralingwistycznefunkcje
prozodiidotycząnatomiastcharakterystykinadawcy,tj.płci,wiekuistatususo-
cjoekonomicznego.
Zewzględunazłożonycharakterzjawiskaprozodyczneniesąłatwymobiek-
tembadań.Intensywnewostatnichdziesięcioleciachzainteresowanieprozodią
wykroczyłopozatradycyjnydlaniejobszarfonetyki.Jestonaobecnieprzedmio-
temrozważańnagrunciejęzykoznawstwaporównawczegoistosowanego,teo-
riikomunikacji,psycholingwistyki,neuropsychologii,foniatriioraztechnologii
mowy.Dowzrostuzainteresowaniaprozodiąmowyprzyczyniłsięmiędzyinnymi
rozwójbadańsytuującychsięnapograniczuneurobiologiiipsycholingwistyki,