Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Prozodiamowy
17
czylimelodiamowy,warunkowanazmianamiwysokościtonukrtaniowego,roz-
łożeniemakcentówitempemwypowiedzi.Worganizacjirytmicznejmowybierze
udziałakcentwyrazowyzawierającykomponentdługości,wysokościigłośności.
Wzależnościoddominacjiktóregośzwymienionychkomponentów,akcentten
określasięmianemrytmicznego(kwantytatywnego),muzycznego(melodyczne-
go)lubdynamicznego(ekspiracyjnego)-(Wierzchowska1980,s.133-135).
Dominacjęwjednostkachprozodycznychjednejtylkocechyakustycznejpod-
kreślarównieżI.Sawicka(1995).Stwierdza,żepozostałecechyjedynieznią
współwystępująlubprzejmująjejfunkcjewprzypadkuzakłóceniacechywiodą-
cej.1Różnicewwykorzystaniuposzczególnychcechzależnesąodrodzajujed-
nostkisuprasegmentalnej,jejstrukturyikontekstu,wktórymwystępuje.Autorka
podkreśla,żecechyjednosteksuprasegmentalnychnsłużąorganizacjifonetycz-
nejwypowiedzi:rytmizacjipolegającejnarównomiernymrozkładziedynamiki.
Ułatwiająprodukcjęipercepcję,mogąteżczasempełnićfunkcjedystynktywne”
(Sawicka1995,s.163-165).
Odejścieodopisuprozodiiopartegowyłącznienakategoriachakustyczno-per-
cepcyjnychproponujeB.Kwarciak(1995).Podaje,żewedługtradycyjnegopodej-
ścianaprozodięskładająsię:intonacja,inaczejwysokośćgłosu,akcent(intensyw-
nośćgłosu)orazrytm,czyliczasoweuporządkowanieposzczególnychelementów.
Stwierdza,żetakadefinicjaprozodiizpunktuwidzeniateoriikomunikacjijęzyko-
wejniejestwystarczająca.Podkreśla,żenowetendencjewopisiezjawiskprozo-
dycznychodchodząodpomiarówfizycznychparametrówmowy,akoncentrująsię
natworzeniuabstrakcyjnychmodeli.Opowiadasięzaujęciamiumieszczającymi
prozodięwszerszymkontekścieorganizacjijęzyka,obejmującymakcentwyrazo-
wy,frazowy,zdaniowy,regułymorfologiczne,granicemiędzyzdaniami,atakże
intonacjęzdania(Kwarciak1995,s.60).2
1.1.2.Jednostkiprozodyczne
Organizacjapodsystemuprozodycznegomacharakterhierarchiczny,opartyna
ustrukturyzowaniujednostekoróżnymstopniuzłożoności.N.Trubieckipodaje,
żenajmniejsząjednostkąprozodycznąjestprozodem(1970,s.165).Innymiter-
minamistosowanyminaoznaczenieniepodzielnychjednostekprozodycznychsą:
fonemsuprasegmentalny,prozodyczny,sekundarny.Postulujesięwyróżnienieod-
1
Podobnietwierdząm.in.I.Heslingiwspółautorzy(2005),uznajączmianyczęstotliwości
podstawowejzanajważniejszyakustycznykorelatprozodii(Heslingiin.2005,s.937).
2Stanowisko,zgodniezktórymprozodiajestgłębokopowiązanazwyższymipoziomamiorga-
nizacjijęzyka,reprezentująrównieżE.Gårding(1983)orazD.R.Ladd(1983)(za:Kwarciak1995,
s.60).
