Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Zarysewolucjiprzedsiębiorstwausługowego
15
łudniowychNiemiec.Jednibraliczynnyudziałwhandlu,innilokowalikapitały.
Zazwyczajjednakwiększośćspółekhandlowychtworzyliczłonkowiejednejrodziny
prowadzącyinteresywróżnychmiastach8.
Spółkaokrętowazwiązanazwłasnościąstatkuodznaczałasiętrwałymcharak-
teremNapodstawieprawazBergen(1274r.)czyteżzwojówzOleron(1152r.)
statekhandlowypływał„nawspólnykoszt”ibyłwłasnościąniewielkiejgrupyużytkow-
ników.Wtensposóbdzielonoryzykotowarzysząceżegludzeihandlowimorskiemu.
Udziałowcymielinapokładzieokreślonemiejsca,którezaładowywaliswoimito-
warami.Organizacjętakąnazywanoperloca.Prowadzeniemstatkuzajmowałosię
trzechzawodowychmarynarzyopłacanychprzezspółkę.Własnośćwielkichstatków,
którepojawiłysiępodkoniecśredniowiecza,dzielononaczęściperpartes.Właściciel
częścijużniepodróżowałztowaremicorocznieotrzymywałswojączęśćzysków9.
Współwłaścicielamibylinietylkokupcy,aletakżeszyprowie,budowniczyirze-
mieślnicywyposażającystatek.Kupcybywaliwspółwłaścicielamiwielustatków10.
Poziomzaufania,możliwośćprzewidywaniadziałańikontroliosiąganonajczęś-
ciejwstosunkachzludźmitegosamegowyznaniaipochodzącychztegosamego
krajulubprowincji.StądteżspecjalizacjaidominacjawhandluifinansachwEuro-
pieŻydówodXIw.iWłochówwXIViXVw.
Instytucjefinansowe
KościołyiklasztoryjużwXw.pełniłyfunkcjeinstytucjibankowych.Pożyczały
pieniądzechłopompodzastawgruntów.Kapitałypochodziłyzdonacji,darowizn
idepozytów.Możliwośćzapewnieniabezpieczeństwawkładomiszerokierozprze-
strzenieniefiliizakonówprzyczyniłysiędopowiększeniarozmiarówdziałalności
bankowejzakonówNajpoważniejsząinstytucjąfinansowąwEuropieodkońcaXIIw.
dopoczątkuXIVw.byłzakontemplariuszy11.
Początkowokupcy,pozahandlemróżnymitowarami,zajmowalisiętakżeope-
racjamipieniężnymi,pożyczkaminaprocent,ubezpieczeniamiiprzewozem.Opew-
nymstopniuspecjalizacjiświadczyłopojawieniesięzawodówobsługującychhandel
–maklerówpomagającychobcymkupcomiwekslarzywymieniającychpieniądze
(odXw.),przyjmującychdepozyty,udzielającychpożyczek12.Stratypowstałeprzez
angażowaniewhandludepozytówklientówpowodowałyprawnewymuszaniespecja-
lizacji.NaprzykładwWenecjiw1374r.zabronionoprowadzeniahandludomom
bankowym.
Wrepublicegenueńskiejdziałałydwatypyspółek:compereimaone.Maone
jakostowarzyszeniaudziałowcówpodejmowałysięspełnieniazadań,którezazwyczaj
8Ibidem,s.355.
9F.Braudel,Kulturamaterialna,gospodarkaikapitalizmXV-XVIIIwiek.Grywymiany,t.II,
PIW
,Warszawa1992,s.331.
10J.Kuliszer,op.cit.,s.319.
11Ibidem,s.353–354.
12Ibidem,s.281–282,299,340.
