Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Przedsiębiorstwousługowewaspekciehistorycznym
wodociągówmiejskich.Wtychdziedzinachkompanieakcyjnesprawdzałysięsię
teżzewzględunaswojestatuty,rzadziejniżspółkiprywatneodstępowałyodusta-
lonychreguł35.
Specjalizacjawdziedzinieusługprzejawiłasięusamodzielnieniemsięwobec
handlutakichdziedzinjakbankowośćitransport.Przedsiębiorstwatewystępowały
wróżnychformach.ZałożenieBankuAngliiw1694r.jakospółkiakcyjnejstworzyło
instytucjękredytupublicznego.Nakrajowychimiędzynarodowychszlakachhan-
dlowychpojawiłysięwielkierodzinnefirmytransportowe.Amsterdamscyekspedy-
torzyzatrudnialiwoźnicówifurmanów,którzyjeździliwyłączniedlanich.Jednak-
żewielkieprzedsiębiorstwaprzewozówkonnychrozwinęłysiędopieroodkońca
XVIIIw.36.
Najważniejszympublicznymprzedsiębiorstwemipierwszympublicznymprzed-
siębiorstwemkomunikacyjnymbyławówczaspoczta.Pozawspomnianąjużpocztą
Taxisów,działałyinnepocztyprywatneimiejskie.Dominowałajednaktendencjado
ustanowieniapocztpaństwowych,ponieważprzynosiłyonaznacznezyski.A.Smith
będączasadniczoprzeciwnikiemprzedsiębiorstwpaństwowychdopuszczałjednak
prowadzeniepocztyprzezpaństwo37.Ponadtodowielkichówczesnychprzedsię-
biorstwpublicznychzaliczałysiędrogiikanały.
WAngliinapoczątkuXVIIIw.zezwolononatworzenietrustówmającychprzy-
wilejzaciąganiapożyczeknaulepszeniedrógipobieraniaopłatzaprzejazd.Nie
byłynastawionenazysk.Wszczytowymokresieekspansjitychtrustówmiędzy1751r.
a1771r.parlamentwydałdlanichprawie900zezwoleń.Podobnetrusty,choćjuż
dlazysku,tworzonood1792r.wStanachZjednoczonych38.
1.2.4.WiekXIX
Procesindustrializacjiogarniałcoraztonoweczęściświata.Wzrostowiznacze-
niaprzemysłutowarzyszyłrozwójsektorausług,awięchandludetalicznegoihur-
towego,obrotupieniężnego,kredytu,transportuiłączności,usługpublicznych,
turystycznychikulturalnych.Skłoniłotohistorykówdonazwaniategookresu,przez
analogiędorewolucjiprzemysłowej,rewolucjąwusługach39.
35A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,t.II,PWN,Warszawa1954,
s.486–491.
36F.Braudel,op.cit.,s.320–321.
37A.Smith,op.cit.,t.II,s.574.
38W
.Huneke,RoadTransportation,Regulations,[w]:TheOxfordEncyclopediaofEconomic
History,t.4,J.Mokyr(red.),OxfordUniversityPress,Auckland,Toronto,NewYork2003,
s.393.
39R.N.Hartwell,DieDienstleistungsrevolution:dieExpansiondesDienstleistungssektorsinder
modernenVolkswirtschaft,[w]:EuropäischeWirtschaftsgeschichte,Bd3,GustavFischerVerlag,
Stuttgart–NewYork1976,s.238–253.