Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IzoldaTopp
przestrzenie
Drogajakostałyelementwiejskiejtopografii,wktórejstanowionatakżeprzestrzeń
rytualnejinicjacji,stajesiętym,wczymsamotoprzejście–zmianastatusujednostkii/lub
wspólnoty–znajdujeswojąformę.FotograficznereportażeCzyżowiczaześlubówipogrze-
bówpozwalająodtworzyćoczywistądlaetnografówanalogicznąsekwencję:opuszczenie
domu(reportażerozpoczynająsięzdjęciemwdrzwiachbądźnaprogu),przejściewiejską
drogąwweselnymkorowodzie/pogrzebowymkondukciedokościoła(zdjęciarejestrujące
porządekpochodu),wyjściezkościoła(pamiątkowefotografienaprogu)idrogadodomu
weselnego/nacmentarz,którestanowiąkolejnyinicjacyjnypróg.Teupamiętnianeprzez
Czyżowiczauroczystościniesązatemtylkodokumentowaniemkonkretnychwydarzeń,
leczodnawianiem/uobecnianiemznaczeń,poprzezrozpoznanieizobrazowanieichrytual-
negouporządkowania.Znakomicieuchwyconywobiektywierytmpostaci,którewpisują
sięwkształtdrogi,ułatwiadostrzeżeniewniejinicjacyjnejwędrówki.Możnabywśladza
Janionpowiedzieć,żewramachfotograficznejkosmizacjiegzystencjaznajdujetuformę
kultury.Aleczydrogajakoelementrytualnejtopografiijesttymsamymmiejscempamięci?
Bezwątpienia,jakwLeksykonieznakówświatapisałPiotrKowalski,„ukazujegłębokiizo-
morfizmorganizacjiczłowiekaikosmosu”22,jestsymbolem,leczczyzarazemmnemotopo-
sem,„formąkrystalizowaniasięwyobrażeńspołecznychowydarzeniachzprzeszłości”23?
Wszakdrogajakotoposrytuałówprzejścianadajeformężyciu,niedziejom.Jednaksamete
rytuały,araczejkształt,jakizyskująwludowymprzekazie,wromantycznejmitologiiwłą-
czonezostały,podobniejakkresowykrajobraz,wprzestrzeńnarodowejpamięci.Zdjęcia
ślubówipogrzebówzrobioneprzezCzyżowiczanaprzełomielatpięćdziesiątychisześć-
dziesiątychonsamokreślajako„dokumentowanieżyciaówczesnego”.Dziś,poupływie
półwieku,„ówczesneżycie”jestprzeszłością,azawartywarchiwumfotograficznymjej
obrazwydajesięwyraźnienawiązywaćdoromantycznegoparadygmatupolskiejkultury
izawartejwnimwizjidziejów.Ichczęściąstałasięnależącajużdoprzeszłościtradycyjna
ludowaobyczajowość,współcześniemuzealizowanaiestetyzowana,przekształconawznak
tożsamości,odpowiednik„kolumnyduchównadnami”.Potwierdzatotytułwystawyowy-
raźnieetnograficznymcharakterze,otwartejwwiejskiejświetlicywBrzózcew2009roku
zinicjatywyCzyżowiczaidziałaczystowarzyszeniaPTPP„proNatura”,naktórąskładają
sięrównieżzdjęciazjegoarchiwum.ŚladamiOjcówNaszych.WystawaKresowawDolinie
ŁachystanowibowiemprzykładekspozycjipamięcilokalnejwspólnotynaDolnymŚląsku,
któraopierasięna„ideiłącznościżywychzumarłymi”,bardziejkultywowanianiżkonty-
nuacjiprzywiezionejprzezpowojennychosadnikówtradycji.
22
P.Kowalski,Leksykon–znakiświata.Omen,przesąd,znaczenie,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa
23
S.Bednarek,op.cit.
1998,s.89.
PRZEGLĄDKULTUROZNAWCZY
Droga.WposzukiwaniutoposówpolskiejpamięcinaDolnymŚląsku
19
Wybórtekstówzroku2012,częśćA
