Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
CelinaJuda
rozwójsytuacjiwsferzepolskiejpolitykikulturalnejumożliwiłinstytucjonalną
zmianępolitykiwydawniczejistrategiapopularyzatorskazilościowejprzekształ‑
ciłasięwjakościową1.
Jeśliprzedpółwieczemprzezkilkadziesiątlatistotnymczynnikiemdefor‑
mującymiograniczającymdziałaniatłumaczybyłaprzedewszystkimideologia,
obligującaalbodocałkowitegoupolitycznienia,albocenzurowaniawybieranych
doprzekładówtekstów,topo1989r.poczynaniatezaczęłymodelowaćwymo‑
gitylkopozornieuwolnioneodideologicznychrygorów.Gwałtownamodyfi‑
kacjaaktywnościtranslatologicznejjakotakiejutożsamianabyłazdziałaniami
zaskakującymi,wcześniejnieznanymiiniedoświadczanymiprzezgremiakultu‑
rotwórczeidotychczasmającymidlaśrodowiskacharakterobojętny.Nietylko
samitłumacze,alerównieżwydawcymusielizmierzyćsięzeskomplikowanymi
realiamiświataposttotalitarnego.Wnowychokolicznościachkulturaniemiała
szansucieczkiprzedkonfrontacjązwymogamiekonomii1koniecznościąpo‑
znaniaizaakceptowanianowychzasadfunkcjonowaniagospodarkirynkowej,
umiejętnościąrozpoznawaniastopniazaawansowaniamedialnościuprawianej
dziedziny.Wydajesię,żewpierwszymokresieprocesyadaptacyjnepolegały
nazdolnościprzetrwanianieoczekiwanegokryzysuizrozumieniuistotyzamętu,
szokukulturowego,wtrakciektóregodokonywałysięskomplikowaneproce‑
syreinterpretacjiwewnętrznychzasadfunkcjonowaniakulturwkrajachEuropy
Środkowej2.
Funkcjonowaniesłowiańskiegorepertuaruprzekładowegozewzględuna
złożonycharakterprzemiantransformacyjnychbyłodruzgocące.Przezdłuższy
czasnieukazywałysięaninoweprzekłady,anitymbardziejwznowieniastarych
przekładówliteraturzachodnio-ipołudniowosłowiańskich,azainteresowanie
tekstamizkręgukulturybułgarskiej1nawetzakładając,żewminionymokresie
udałosięwypracowaćstosownąrównowagęwtymwzględzie1spadłoniemal
dozera3.Wprawdziewniektórychperiodykachzasłużonychwpopularyzacjiza‑
granicznejliteraturysporadyczniezaczętopublikowaćnp.fragmentyutworów
autorów,którychwdobietotalitaryzmurodzimakultura1główniezewzględów
politycznych(emigracja,dysydenctwo)1wyeliminowałazobieguidopieropo
1989r.ostateczniezdołanonprzywrócić”ichdorobekitymsamymmożnabyło
1DoważniejszychprojektówrealizowanychwróżnychwydawnictwachnależałaseriaKolekcja
LiteraturyBułgarskiejczyrealizowanawWydawnictwieLiterackim,apoświęconapoezjiseriaHu‑
manumEst.
2Narolęnowejnjakości”1chaosu1wkulturzepolskiejwokresierestrukturyzacjizwracauwagę
m.in.T.Walas:Zrozumiećswójczas.Kulturapolskapokomunizmie1Rekonesans.Kraków2003,
s.148.
3Sytuacjaprzekładuartystycznegojestjednakowielelepszaniżnp.tekstówzzakresuhumanistyki.
Wartoprzypomnieć,żechwalebnymwyjątkiembyłoopublikowanieprzezkrakowskiewydawnictwo
UniversitasksiążkipolonistybułgarskiegopoświęconejA.Mickiewiczowi.Por.B.Biołczew:Po
drugiejstroniemitu1AdamBernardMickiewicz.Pomiędzyaureoląwieszczaihomoludens.Przekład
C.Juda.Kraków2003.
