Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.KRYZYSCZYZMIANA_OKŁOPOTACHZOPISEMWSPÓŁCZESNEJRZECZYWISTOŚCISPOŁECZNEJ
Oczywiście,nawetwspółcześnie,asymilacjawiedzynaukowejwobrębie
strukturwiedzypotocznejzsamejswejnaturydokonujesięzpewnymopóŹ-
nieniemorazpodlegaprocesomre-interpretacji.Zjednejbowiemstrony,za-
kładaonawystępowaniemechanizmówpośredniczącychwpostacioddziały-
waniamassmediówiedukacji.Zdrugiejstrony,konsumowaniewiedzyna-
ukowejprzezlaikówniejestjedyniejejprostym,bezrefleksyjnymprzyswoje-
niem.Pojęcianaukowe,zanimstanąsięczęściąwyobrażeńzbiorowych,ulegają
dalekoidącejtransformacji2.Sąselekcjonowane,przetwarzaneidopasowy-
wanedopodstawowychdoświadczeńspołecznych.Towłaśniekumulacjapew-
nychdoświadczeńsprawia,żelaicyzaczynająposzukiwaćuspecjalistów
nowychpojęćdoichopisu,lubodwrotnie_pojawieniesięnowegopojęcia
dostarczaświeżejetykiety,rewidującejsensprzeżywanychdoświadczeń.
Doświadczanywspółcześnierozpadwyobrażeńzbiorowychmiećmoże
zatemuswychpodstawdwieconajmniej,niewykluczającesięwzajemnie,
ogólneprzyczyny.Popierwsze,możeonbyćwynikiembrakukumulatywno-
ścipodstawowychdoświadczeńspołecznych,podrugie_brakuadekwatnych
wyjaśnieńwwiedzynaukowej.
Pierwsząznich,najdobitniejchybawyartykułowałAlvinToffler,który
używającmetaforyfalnaokreśleniekolejnychwielkichtransformacjicywi-
lizacyjno-społecznychwhistoriiludzkości,pisał:Wwielukrajachodczuwa
sięwięcrównoczesnynapórdwóch,nawettrzechfalniosącychzupełnieróżne
zmiany,przyczymkażdaznichuderzazinnąprędkościąisiłą(1986,s.39).
Nawetwkrajachwysokorozwiniętych,poszczególnekategoriespołeczne
wnierównymstopniuuczestnicząwprocesach,jakieniesiezasobąToffle-
rowskatrzeciafala,atymsamym,niemajądostępudopewnychdoświad-
czeń.Pamiętaćprzytymnależy,żechoćbytylkozewzględunastrukturęwie-
kowąwspółczesnychspołeczeństw3,nakładaniesięprzemianzwiązanychzko-
lejnymifalamiczęstokroćmiałomiejscewtrakcieżyciajednego,powojenne-
gousytuowania,zaangażowanesąwprodukowaniewiedzywdanym,historycznieodmien-
nymtypiespołeczeństwa.Dokwestiitejpowrócimywdalszychpartiachksiążki.
2DobrzepokazujątoprzeprowadzoneprzezMoscoviciegobadania,dotycząceprzenikania
ideipsychoanalizydospołeczeństwafrancuskiego.Jakpiszeautor:Dlarelatywniedużejliczby
osób=kompleks,niejestaniterminemodnoszącymsiędozwiązkówmiędzyrodzicamiadzieć-
mi,aniteżabstrakcyjnąideąstanowiącączęśćpewnejteorii.Wręczprzeciwnie,dlazwykłych
ludzisłowo=kompleks,odnosisiędopewnegoobiektupsychicznego,anawetdoswegorodza-
juquasi-biologicznegoorganu(Moscovici,Hewstone1983,s.112_113).Innymprzykładem
takiejtransformacji,możebyćużywaniewPolscewlatachdziewięćdziesiątych,określeniadziki
lubXIX-wiecznykapitalizm,jakoekwiwalentuwyzyskupracownikaprzezprywatnegoprzed-
siębiorcę(Marody2000a).Pobrzmiewawnimechowielulatkomunistycznejedukacji,jednak-
żejegotreśćzostaławstosunkudoniejprzetworzonaizakładaobecnierównieżistnienie,bytak
rzec,oswojonego,XXI-wiecznegokapitalizmu.
3WPolsce,ludziewwiekupowyżej45latstanowiliwroku2000około36%ludności.
16
Wkrajachwysokorozwiniętych,odsetektenjestjeszczewyższy.