Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
29
zkoncepcjążydowskiegohistoryka(wyjątkiemjesttupośmiertniewydana
książkaJ.D.Kliera36).Autorzyposzczególnychstudiówniebylizaintereso-
wanizmianątejperiodyzacji,przeciwnie,ochoczojąprzyjmowali,pozwalała
bowiemnałatweibezdyskusyjnenwpięcie”pojedynczegoprzypadkuwcałe
cyklepodobnychwydarzeń.Tolegitymizowałoporównania,ułatwiałowycią-
ganiewnioskówwznacznieszerszejskaliidodajmy–łatwodoprowadzałodo
przedstawianiaczęstonieuprawnionychiniewspartychanalizamiźródłowymi
wywodów.Tymczasemwartozauważyć,żefalapogromówdotknęłaImperium
Rosyjskiejesienią1905r.Wpozostałychokresachpojawiałysięonecojakiś
czas,począwszy(bywskazaćtylkowydarzeniadziejącesięwXXw.)od1902r.
(Częstochowa),aichwybuchywpewiensposóbbyłyskorelowanezkryzysem
ekonomicznym,apotempolitycznymwimperiumcarów
37
.Trudnowięczna-
leźćwtymzbiorzedośćprzypadkowychprojektówiinicjatywusystematyzo-
wany,jednolitynurtbadańczyprzekonań,doktóregomógłbymsięodnosić,
akceptującwynikilubprzedstawiającopozycyjnetezy.Częśćprac–szczegól-
nietepowstałeprzedwydaniemksiążkiMichaelaAronsona(TroubledWaters)
w1990r.–tworzygrupę,dlaktórejcharakterystycznejestposługiwaniesię
tradycyjnymschematemwyjaśniającym.PowydaniuksiążkiAronsonawska-
zującej,żecaratnieorganizowałpogromówŻydówwRosjiwpoczątkulat
80.XIXw.,atakżepoopublikowaniusłynnejksiążkiJanaTomaszaGrossa
Sąsiedzi,stanowiskawtejmateriiprzemieszałysięitrudnoodnieśćsiędo
jakiejśjednolitejbazypomysłówinterpretacyjnych38.
Wkręgumyśleniaabstrakcyjnego,odmiennegoodtegodorobkunauko-
wegopozostająkoncepcjeanalityczne,jakieczytelnikodnajdziewpierwszej
częścimojejksiążki,poświęconejwyobrażeniomspołecznym.Osnowąjesttu
Durkheimowskaideabudowaniaświadomościspołecznejwkontekściepowsta-
waniaiwykorzystywaniawyobrażeńspołecznych
39
.Wybitnyfrancuskisocjo-
loguznał,żewyobrażeniaspołecznestanowiąistotnyczynnikświadomości
zbiorowej,kluczowejdlaistnieniawięziwspólnotowych.Sądził,żezachowania
36J.D.Klier,Russians,JewsandthePogromsof1881-1882,Cambridge2011.
37I.Zaleska,PolskiepartieinurtypolitycznewKrólestwiePolskimnaprzełomieXIXiXXwieku
wobecpogromówŻydów,nCzasyNowożytne”2014,nr27,s.136.WspominatakżeonimThe-
odorWeeks,Polish-JewishRelations1903-1914:TheViewfromtheChancellery,nCanadianSlavonic
Papers”1998,t.40,z.3-4,s.240.DoproblemuchronologiiautorstwaDubnowaodniosęsię
jeszczewkolejnychpartiachksiążki.
38Corazwyraźniejodcinasięnatymtlezespółbadańpoświęconychpogromomwczasach
Zagładyitużponiej.Tustanowiskasąbardzozróżnicowane,odoptykizemsty(M.Bechta,
Pogromczyodwet.AkcjazbrojnaZrzeszenia„WolnośćiNiezawisłość”wParczewie5lutego1946r.,
Poznań2014)potezęowyjątkowymbestialstwieizezwierzęceniusprawców,niedającychsię
wyjaśnićniczympozaorganicznymantysemityzmem(M.Tryczyk,Miastaśmierci.Sąsiedzkie
pogromyŻydów,Warszawa2015).Obydwiepracesąjednakdyskusyjnecodowalorównaukowych.
39P
.Sztompka,Socjologia.Analizaspołeczeństwa,Kraków2005,s.295-300;Słowniksocjologii
inaukspołecznych,Warszawa2008,s.431;G.Ritzer,Klasycznateoriasocjologiczna,Poznań2004,
s.136-137.
