Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Instytucjonalizacjaprzemocyjakoprzyczynapowstaniapaństwarzymskiego
43
niżdotychczassądzono34.Inneargumentyuzasadniającewczesnądatację
początkówrzymskiejpaństwowości,wtymodkryciewspomnianychwy-
żejkonstrukcjizbudowanychwtechnicecharakterystycznejdlachat,nie
mogąbyć,przynajmniejprzyobecnymstaniepublikacjinowychwyko-
paliskwcentrumRzymu35,przesłankądoodrzuceniapropozycjiAmpo-
lo,Forsythe’aiCornella–niemabowiemżadnychdowodów,żehipote-
tycznadomusRegiabyłasiedzibąkrólówzdynastiilatyńsko-sabińskiej,jak
twierdziCarandini36.Podobnekontrowersjebudziuznanieowalnejchaty,
odsłoniętejwtrakciewykopaliskprowadzonychwminionymdziesięcio-
leciunaobszarzeDomuWestalekzokresuRepubliki,zanajstarszyDom
Westalek37.Wwypadkuobubudowliwnioskiwyciągnięteprzezodkryw-
cówsączystąspekulacją.
Podobnekonstrukcjelubnawetbardziejokazałeodkopanowoto-
czonychmuramiosiedlachpowstałychnawyspachMorzaEgejskie-
go:ZagoranaAndros,EmporionaChios,LefandinaEubei.M.Han-
senpostawiłpytanie,czybyłyonecentramiwczesnychpoleis?Jegoodpo-
wiedźbrzmiałanastępująco:flif‘polis!istakeninitsclassicalsenseofatown
whichwasthecenterofaself-governingpoliticalcommunity,theansweris‘non
liquet!”.Hansendopowiedział,żeświadectwaarcheologiczneniemogą
dostarczyćnaminformacjiopolitycznejorganizacjitychwczesnych
34TrudnoniezgodzićsięzA.Ammermanem(2011,262),którypodważasensprób
rozwiązaniaproblemudatacjipierwszejpawimentacjiForumRomanumpoprzeznowe
analizymateriałuceramicznego(Carafa1996–1997,Gusberti2005b),pochodzącegozson-
dażyBoniegoiGjerstada;dostarczyłyonebowiemniewielkichilościceramikiznaj-
głębszychwarstw.Wedługamerykańskiegoarcheologatylkonowewykopaliskanaob-
szarzeForummogądoprowadzićdodefinitywnegoustaleniachronologiinajstarszej
pawimentacji.
35Wostatnichkilkunastulatachpracearcheologiczneprowadzonotakżewinnych
częściachhistorycznegocentrumRzymu,wtymnaKapitoluinaobszarzemiędzyColos-
seumaPalatynem(MetaSudens).Zazadowalającymożnajednakuznaćjedyniestanpubli-
kacjinatematwykopaliskprowadzonychwrejonieMetaSudenswlatach1986–2003przez
ekipęC.Panelli:zob.Panella1996iPanella,Zeggio2004.
36OdkopanaupodnóżaPalatynukonstrukcjaniezdradzażadnychcecharchitektu-
rypałacowej.Wyglądsiedzibywładcyflprotohistorycznego”możnawyobrazićsobiedzię-
kiodsłonięciuprzezbrytyjsko-greckąekspedycjęokazałejbudowliwLefandinaEubei
zXw.p.n.e.ByłaonaponadczterokrotniewiększaniżrzekomarezydencjaRomulusa.Jej
architekturamiaławyraźnecechymonumentalne.Szczególniegodnaodnotowaniajest
obecnośćperistasis,prawdopodobnienajstarszejinajwiększejnaobszarzeświatagreckie-
gowWiekachCiemnych.Początkowosądzono,żebudowlabyłamauzoleumlokalnego
władcy/herosa.Obecnieprzeważapogląd,żepełniłaonafunkcjęanaktoron–zob.Popham,
Calligas,Sacket1993;Crielaard,Driessen1994orazMorris2000,195–256.
37Arvanitis2004;Arvanitis,Paolillo,Turcheta2010,31–32;Arvanitis,Filippi2010;
Filippi2004a;Gusberti2005a,15.
