Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dysharmoniiwzajemnychstosunków.Renesansowymlociamoenicorazczęściej
przypisujesięcechylocihorridi.Wwizjiprzestrzennejnapierwszyplanwysuwa
sięruchnasyconysymbolikąfilozoficznąireligijną,lubbędącydosyćczęstometa-
forąstanówpsychicznych(np.zakochania,osamotnienia).Równoleglepojawiasię
wXVIIwiekunowamożliwość:zabawaprzestrzenią
28.
Przestrzeniewskazanewpracysąpróbąusystematyzowaniaproblematykispa-
tiumwpoezjiWacławaPotockiego.Przedmiotembadańsąprzestrzenienajbardziej
charakterystyczneinajbliższeczłowiekowi:miejscazamieszkania,zagospodaro-
wania,miejscazjednejstronyakceptowane,zdrugiejpoddawanekrytyce,bliskie
idalekie,ujawnionewsensiefizykalnymimetafizycznym.Wpanoramiemiejsc
prezentowanychprzezpoetęprzestrzeniamizazwyczajakceptowanymi,ewokowa-
nymisądomiwiejskieustronie.Wymiarprzestrzeniuświęconejzyskujewpoezji
Potockiegokościółiprzestrzeńpolabitwy.Wświetlenajczęściejpejoratywnymja-
wisięnatomiastdwórmagnacki,miasto,lasimorze;sątoprzestrzenieocechach
locihorridi.
WwielumiejscachmojewnioskisąbliskiespostrzeżeniomStanisławaSzczę-
snego,najakietrafiamywstudium„Ogród”WacławaPotockiego:epickacałość,ma-
lowidłoświata
29.Kilkakrotnienawetskupiłamswojąuwagęnatychsamychutwo-
rach,któreprzedkilkomalatywykorzystałautorwspomnianejpracy.Przywszyst-
kichzbieżnościachperspektywabadawczajestjednakzgołaodmienna:Szczęsny
umieściłPotockiegowrozległejpanoramienatlepoetówbarokowychiczasów
dawniejszych,janatomiastwykorzystywałamkontekstywtakimzakresie,wjakim
byłotokonieczne,czasamicelowojeograniczałamnakorzyśćtwórczościbadanego
autora.
PorządkującświatpoetyckiWacławaPotockiegoniepodążałamtropemroz-
ważańJanuszaS.GruchałyiStanisławaGrzeszczuka,zawartychwewstępiedoan-
tologiiStaropolskapoezjaziemiańska
30.Układpracyzaproponowanyprzezemnie
przynosinowespojrzenienaomawianąproblematykę.BadająctwórczośćPotockie-
gokoncentrowałamsięnakonkretnychmiejscach,którepoddawałam„wewnętrz-
nemu”i„zewnętrznemu”oglądowi.
NierespektowałamrównieżkoncepcjiAdamaKarpińskiegoomówionejdokład-
niewmonografiiStaropolskapoezjaideałówziemiańskich.Próbaprzekroju,która
dotyczyopozycjilocusamoenus–locushorridusizawartajestwukładziekontra-
stującymdomiwieśzdworem,miastem,polembitwy,lasemimorzem.Stałosię
tak,ponieważbadaneprzestrzenieczęstoniesąjednoznaczne,niezawszesąwarto-
ściowanetylkopozytywnielubtylkonegatywnie.Ambiwalentnycharaktermiejsc
identyfikowanychjakodobrebądźjakozłe,niepozwalaichpodporządkowaćogól-
nemuszablonowi,awręczprzeciwniewprowadzaodbiorcęwierszyłużeńskiegopo-
etywprawdziwylabiryntwyobrażeń,skojarzeń,odczuć,w–jaktonazwałJ.K.Go-
liński
31–„pulsującywmyśliisztuce,azwłaszczawpiśmiennictwiebarokowym
„gordyjski”splottematykiantropologicznejiegzystencjalnej”.
———
———
—
28Tamże,zwłaszczas.122-123.
29S.Szczęsny,„Ogród”WacławaPotockiego:epickacałość,malowidłoświata,„Ogród”1992
nr1(9).
30J.S.GruchałaiS.Grzeszczuk,Wstęp,[w:]Staropolskapoezjaziemiańska.Antologia,oprac.
J.S.GruchałaiS.Grzeszczuk,Warszawa1988.
31Określeniezrecenzjidysertacji.
15
