Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historyknarozstajudrógbadawczych.Interdyscyplinarnycharakterwspółczesnejoralhistory
13
Włoskibadaczzaproponowałwówczasspojrzećnahistorięmówionąniejaknana-
rzędziedobadańnadpamięciązbiorowąitożsamością.Tymsamymzapoczątkował
whistoriimówionejdyskusjęnadrolami,jakieodgrywająuczestnicywywiadu,nad
stronąakustycznąnagraniaorazkwestiączasu,któryjestodzwierciedlanyprzezpo-
wstającąnarrację.
Postmodernizmwzbogaciłhistorięmówionąozainteresowanieznaczeniami,
którenadająswymwspomnieniomnarratorzy.Powstająceźródłowobectegojest
pojmowanejakorezultatnamysłujednostkinadswojąprzeszłością,stworzonewe
współpracyzhistorykiemwokreślonymczasie.Awzależnościodtego,wjakim
okresieżyciajestspisywane,takisensmunadajejegoautor,mającnauwadzeponad-
toosobębadacza-współrozmówcy10.
BelgijskibadaczSteinarKvalezaznacza,iżwywiadjestżywąinterakcjąspołecz-
ną,wktórejramachdynamikarozmowy,tongłosuiekspresjacielesnasąbezpośred-
niodostępnedlajejuczestników.Tebezpośredniedoświadczenianiesądostępne
dlaosoby,którazapoznajesięzzapisemrozmowypozbawionymjakiegokolwiek
kontekstu.Rejestracjawywiadunadyktafoniezakładaabstrahowanieodcielesnej
obecnościrozmówcówiodjęzykaciałazawartegowpostawieigestach11.Naetapie
spisywaniatranskrypcjibadacznapotykaproblemodtworzeniawformiepisemnej
intonacji,zmianyrytmikiwypowiedzi,osobliwościartykulacjiitp.niejednokrotnie
ważnychdozrozumieniawypowiedzianychtreści.Ponadtokażdatranskrypcjajest
skażonabadawczymsubiektywizmem,ponieważprezentujejegoosobistespojrzenie
nadanywywiad.Nieumniejszato,rzeczjasna,wartościwspomnieńświadkówhi-
storii,wręczprzeciwnie,wskazujenakolejnemożliwościwdziedzinieanalizyiin-
terpretacjiźródełmówionych12.
Szczególnieaktualnymproblememjestwypracowanienajlepszegopołączenia
tychformutrwalaniaźródełnarracyjnychnapłaszczyźnieinterpretacjiisyntezy.
Interpretacyjnypotencjałkażdejznichjestrównoznacznydlahistoryka,jednakże
całkowiteodrzuceniezapisudźwiękowegoipromowanietranskrybowanychnarra-
cjiznacznie„spłyca”relacjęustną.Wypowiedźutrwalonananośnikuaudio/wideo
wprzeciwieństwiedosamejtylkotranskrypcjidajecałościowyobrazwywiadu,ato
pozwalanaowieległębsząanalizębadawcząmateriału.Jużwlatach70.XXwieku
Portelliporównywałpracęhistorykaopierającegosięwyłącznienatranskrypcjach
nagrańzpracąhistorykaliteraturyanalizującegodziełoliterackiewprzekładziebądź
zhistorykiemsztukioceniającymwartośćobrazuwedługjegoreprodukcji13.
ManifestPortelliegozakładałrównież,żehistorycyspojrząłaskawiejna„ustny”
charakterźródełmówionychijeślicałkowicieniezrezygnująztranskrybowania,to
przynajmniejbędąświadomiróżnicmiędzytymidwiemaformamiprezentacji.Po-
głębieniatejkoncepcjiwspółcześniemożnasiędopatrywaćwpoglądachMichaela
10О.Кісь,Уснаісторія:становлення,проблематика,методологічнізасади,„Українамодерна”
11(2007),s.11.
11S.Kvale,Prowadzeniewywiadów,przeł.A.Dziuban,Warszawa2010,s.155.
12Г.Грінченко,Уснаісторія–теорія,метод,джерело,[w:]Невигадане:Усніісторііостар-
байтерів,Г.Грінченко(red.),Харків2004,s.10–32.
13A.Portelli,WhatMakesOralHistoryDifferent?,s.64.
