Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historyknarozstajudrógbadawczych.Interdyscyplinarnycharakterwspółczesnejoralhistory
15
osobie,wktórejjestpodkreślanaróżnicamiędzywydarzeniamiświatazewnętrznego
itym,cosiędziejewduszynarratora;międzytym,codotyczyżyciajednostki,atym,
codotyczycałejgrupyspołecznej;jednostkowawizjamożesiętupokrywaćzezbio-
rowym„wyobrażeniem”bądźodbiegaćodniego17.
Szczególnawartośćźródełmówionychwodróżnieniuoddokumentów,zdaniem
AlessandraPortelliego,poleganatym,iż:
posiadająone[pisaneimówione]zarównowspólne,jakiindywidualne,szczególnecechy
izadania,którychwykonaniejestprerogatywąjednegoztychdwurodzajówźródeł(albo
zktórymijedneztychźródełradząsobielepiejoddrugich).Wobectegowymagająone
odmiennychzabiegówimetodanalizyorazinterpretacji.Jednakżeniedocenianiebądź
przecenianieźródełmówionychprowadzidotego,żeichodmiennościzostajązniwelowa-
ne,asameonestająsięzwykłymdopełnieniemtradycyjnychźródełpisanychalboiluzo-
rycznymśrodkiemradzeniasobiezewszystkimiproblemami[badawczymi]18.
Rzeczwtym,żeopowiadającowłasnymżyciu,ludzieczasemkłamią,zapomi-
nają,wyolbrzymiają,mieszająorazbłędnieinterpretująwielerzeczy.Jednakżepo-
trafiąodkryćiodsłaniają„prawdęoprzeszłości”,aczkolwiekniejesttoopowiadanie
otym,jakbyłowrzeczywistości,leczoznaczeniutychwydarzeńdlanichwtym
konkretnymmomencietworzenianarracji.Interpretująctakieświadectwo,należyza-
tembraćpoduwagęprzedewszystkimkontekstkulturowy,społecznyibiograficzny
jegopowstania.
Chcączrozumiećdrugiegoczłowiekaijegoświatwewnętrzny,zbliżyćsięprzy-
najmniejdopoprawnegozrozumieniaznaczeń,którenadajeonswejprzeszłości,wy-
powiadanymzdaniomiopiniomnajejtemat,należyuświadomićsobie,żeniejest
możliwezrozumieniedosłowne,niejakowprost.Analizanarracjibiograficznychpo-
leganakażdorazowymiczytelnymwyjaśnianiujejtreści,costajesięmożliweprzez
podjęciepróbyzrozumieniawspółrozmówcy.Narratormożewytworzyćwłasnąin-
terpretacjęopowiedzianejwcześniejhistorii.Badacznatomiastpomimoniemożności
„wejściawczyjąśskórę”możeprzeanalizować,anastępnieusystematyzowaćtezna-
czenia,którerozmówcanadałopisywanymprzezsiebiewydarzeniomzprzeszłości,
coczynizazwyczajbezrefleksyjnieichaotycznie.Niezwykletrafnawtymkontek-
ścieokazujesięprzewrotnametaforaCliffordaGeertza,porównującapracębadacza
zsytuacjąjednookiegowkrajuślepców:„Wświecieniewidomych,którzyniesąna
tyleniespostrzegawczy,jaksięwydaje,jednookiniejestkrólem,leczwidzem”19.
Wobectegoprzezzbadanietekstuikontekstuwytworzonychprzeznarratorapotrafi
onodkryćkolejnetajnikiindywidualnejinterpretacjiprzeszłości,anawetskłonić
narratoradogłębszegonamysłunadwłasnąprzeszłością.
17A.Portelli,WhatMakesOralHistoryDifferent?,s.66.
18Tamże,s.64.
19С.Geertz,FromtheNative’sPointofView.OntheNatureofAnthropologicalUnderstanding,[w:]
InterpretativeSocialScience.AReader,P.Rabinow,W.M.Sullivan(eds.),Berkeley–LosAngeles–London
1979,s.228.JesttometaforaopartanastwierdzeniuErazmazRotterdamu:„Wświecieniewidomych
jednookijestkrólem”,którenatrwaleweszłodojęzykaangielskiego.
