Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Ewolucjakoncepcjistresu
17
Lazarus(1980)postuluje,abywbadaniachnadstresemuwzględniaćtrzy
poziomyanalizy:społeczny,dotyczącyrelacjimiędzyjednostkąaotoczeniem;
psychologiczny,związanyzocenąsytuacji,reakcjamiemocjonalnymiiorga-
nizacjązachowania;fizjologiczny,odnoszącysiędopoziomupobudzenia.Jego
zdaniem,niedocenianiewbadaniachzarównowzajemnegooddziaływaniatych
poziomów,jakiichwzględnejniezależności,możeprzyczyniaćsiędonie-
prawidłowejinterpretacjiwyników.
Współcześnietransakcyjneujmowaniestresujestszerokoakceptowane
wkręgachnaukowych.Niektórzybadaczeformułująjednakzastrzeżeniawobec
tegopodejścia.Dotycząonem.in.problemupomiaruwewnętrznegodoświad-
czeniajednostkiprzezużyciemetodretrospektywnych.Niemniejmetodytypu
samoopisowegowydająsię,jakdotąd,najlepszymz
·ródłeminformacjiopro-
cesachpsychicznychczłowieka,umożliwiającympoznanieichprzebiegu.Mimo
istniejącychograniczeń,napodstawietejteoriiwciążpodejmowanesąbadania
empiryczne.Pozwalaonabowiem,dziękiodpowiedniemupoziomowiogólnoś-
ci,naujmowaniefunkcjonowaniaczłowiekawspecyficznychsytuacjachstre-
sowych(Heszen-Niejodek,1996,1997;Heszen,Sęk,2007).
Wewspółczesnychwersjachmodelutransakcyjnegowprocesieradzeniaso-
biezestresemcorazwiększeznaczenieprzypisujesiępozytywnymemocjom
doświadczanymprzezpodmiot(Folkman,Moskowitz,2000,2004,2006).
SusanFolkmanw1997r.zaproponowaławłączenieemocjidoklasycznego
modelu(Lazarus,Folkman,1984)wramachtrzechniezależnychpłaszczyzn.
Pierwszaznichdotyczypozytywnychemocjijakorezultaturadzeniasobie
skoncentrowanegonaznaczeniu.Drugadotyczydążeniaosóbdoznających
długotrwałegostresudoprzeżywaniapozytywnychstanówemocjonalnych,by
uzyskaćprzynajmniejkrótkiepoczucieulgi.Trzeciaścieżkawłączeniadotrady-
cyjnegomodelupozytywnychemocjijestzwiązanazwpływempozytywnych
stanówemocjonalnychnaocenęsytuacjiiradzeniesobie.Doświadczaneemocje
pozytywnemogąmodyfikowaćzwrotniepercepcjęsytuacjistresowej,acoza
tymidzie,podejmowanedziałania.
WażnadlawspółczesnegorozumieniastresujestrównieżTeoriaZacho-
waniaZasobówStevanaHobfolla(1989,1998/2006).Hobfollujmujestresjako
zjawiskoobiektywne,gdyżjegozdaniemzasobystanowiącekluczowyelement
jegokoncepcjistresusązdefiniowaneobiektywnie.Ichochrona,utrzymanie,
promowanieizdobywanietoelementyaktywnościczłowieka.Streszwiązany
jestzutratązasobów,ryzykiemichutraty,atakżezsytuacją,kiedyinwestowanie
zasobównieprzynosizamierzonychefektów.WażnąimplikacjąteoriiHobfolla
(1998/2006)jestfakt,żenautratęzasobówsąnarażoneszczególnieteosoby,
któreposiadająichniewiele.Wtejsytuacjiutratazasobówzwyklepociągaza
sobąkonsekwencjewpostacikolejnychstrat,ponieważbrakodpowiednich
rezerwniepozwalanainwestycjewceluodzyskaniautraconychdóbrlub
