Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XXXIII
rozumowi,aniezmysłom,wówczasciałomzapewnimywpraw-
dzietrwaniewczasie(substancjalnycharakter),alewszelkie
jakościwtórne,takiejakdźwięki,smakiczyzapachy,stanąsię
wyłączniereakcjąnaszegoumysłunarozciągłąmaterię,któ-
raposiadatylkowłasnościdającesięopisaćmatematycznie.
Takakoncepcjaznakomicieprzyczyniłasiędozbudowania
nowożytnegomatematycznegoprzyrodoznawstwa,alezacenę
radykalnegouproszczeniapojęciamateriiiwprowadzaniadua-
lizmuumysłówiciał.Jeślinatomiastpodążymyzaempirystami
takimijakHume,tracimypodstawędlainnegoniżtylkopsy-
chologicznepowiązaniaimpresjiwideeiłączeniadoświadczeń
wjednejchwilizdoświadczeniamiwkolejnychchwilach.Pra-
waprzyrodynabierająwówczascharakterukonwencjonalnego,
aprzyczynowośćpraktyczniewyparowujeztakrozumianej
natury.Dodatkowowobuprzypadkachnahoryzonciepojawia
sięogólniejszyproblemzwiązkupoznaniazjegoprzedmiotem,
którywszystkichnieskorychdoakceptacjidualizmuprowadził
albodoidealizmumetafizycznego,albodomaterializmu.
WpracachzomawianegotutajokresuWhiteheadniepod-
jąłjeszczetegozagadnienia.Naraziestarałsięzbudować-
wduchuposzerzonegoempiryzmu-realistycznąkoncepcję
przedmiotupoznania,któraunikałabyfałszywegodylematu
materializmuiidealizmu.Doświadczenieodnosinas-jego
zdaniem-doczasoprzestrzennych,jakościowych,niepowta-
rzalnychzdarzeń(aniesubstancji)danychwrazzszerszym
kontekstem,wktórymsiępojawiają,izichwzajemnymirela-
cjami,wtymrelacjamiprzyczynowymi.Powtarzalneirozpo-
znawalnejakontesame”sąjedynieteprzedmioty,którezostają
wyabstrahowane(conieznaczy:utworzoneprzeznaszumysł)
zezmiennychzdarzeń.WtensposóbWhiteheadwłączałsię
wzróżnicowanywewnętrzniefilozoficznynurttakzwanego
nowegorealizmu,któregowspólnymmianownikiembyłsprze-
ciwwobecróżnychformnowożytnegoidealizmuorazprzeko-
nanie,żeprzedmiotpoznanianiejestzależnywswoimistnieniu
inaturzeodsamegoaktupoznania.WprzypadkuWhiteheada
