Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Ja”romantycznewstrukturzepoetyckiejopowieści...
19
zumianyjakoparadoksalnyefekturuchomionychprzezromantyzmprze-
mian.Ówefektspełniałsięwprzekraczaniuromantycznejkoncepcjipod-
miotutakdalece,żedoszłodojejzwekslowanianatoryskrajniewysubli-
mowanejiwyalienowanejzeświataijęzykapodmiotowości.Osiągnięty
punktdojściajestjednakjakościąbardzoróżnąodromantycznejkoncepcji
podmiotowości.Modernistycznykryzysjęzykaniebyłprostąkonsekwencją
romantycznegousytuowaniapodmiotuwjęzyku,leczujawniłsięwnim
efektprzebytejdrogi,skrzywioneodbicieromantyzmu,wktórymtrudno
rozpoznaćoryginał,początek,źródło,zjakiegoówwspółczesnyprzełom
brałswojegeny.
Jeśliująćproblemwtakiejperspektywie,tostajesięmniejistotne,któ-
ryzdwóchnastępującychposobieprzełomówbyłwiększejwagi,czyli
pierwszorzędnejważności.Kwestiaprymatuktóregokolwiekznichschodzi
wówczasnadrugiplan.Owocnenatomiast,wświetlewspółczesnejświa-
domościbadawczej,wydajesięanalityczneprzybliżenietekstówroman-
tycznychnanowo,byszukaćwnichźródełzmian,którepolatachdopro-
wadziłyliteraturędomiejsca,wktórymterazjesteśmy.Przydatnewydaje
sięspojrzećnatradycjęromantycznązdzisiejszejperspektywychoćbypo
to,żebyzobaczyćwkontekściejejpóźniejszychskutków,odciśniętych
śladówinieprzewidywalnychwcześniejprzesunięć.
Wkonkluzjizatem:nawetjeśliuznaćSteinerowskądiagnozęozerwa-
niuzauzasadnioną,towydajesięwciąż(nanowo)interesujące,byprzyj-
rzećsięromantycznymtekstom,zwłaszczapodkątemprocesuindywiduacji
podmiotu,czylirozważyć,jakromantycysytuowalifigurępodmiotuwrela-
cjizeświatemijaksłużyłtemuromantycznyjęzykliteracki.
2.UGENEZYROMANTYCZNEGOJĘZYKA.
POŁĄCZONEFORMYNARRACJIIEKSPRESJI
Wmoimszkicuusiłujęokreślić,jakiefunkcjepełniłwliteraturzero-
mantycznejsynkretyzmrodzajowyijakumożliwiałtwórcomwyprofilowa-
nienowegopodmiotuwypowiedzi.Skupiamuwagęnasynkretycznychfor-
machgatunkowych,próbującpokazaćnawybranychprzykładachpolskiej
poezjiromantycznej,niektóreoryginalne-jaksądzę-rozwiązaniapolskich
twórcówdotycząceusytuowaniapodmiotu.
Wpierwjednakwartoprzypomniećkilkawczesnychzałożeń,jakie
poczyniłromantyzmwkwestiijęzykaiperspektywypoznawczejpodmio-
towegonja”,czyliwrócićdongenów”,dopoczątkuromantyzmu,który,po-
dobniejakpóźniejszykryzyskońcaXIXwieku,wyłoniłsięzpoczuciauwię-