Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Ja”romantycznewstrukturzepoetyckiejopowieści...
27
leczrównieżprzedmiotemoglądów,ataświadomośćumacniazwiązek
podmiotowegonja”zrzeczywistością.
WedługMochnackiegotęsamąfunkcjępełnićwinnaliteraturawobec
naroduijegodziejów:byćzwierciadłem,wktórymnaródoglądającsiebie,
nuznajesięwswoimjestestwie”.Mochnackipisze,nżenaródtylkowlitera-
turzemaswojąrefleksję”(67).Awinnymmiejscupodkreślawartość
równowagirealizmuiidealizmuwdziele:nOdstosunkumiędzyreali-
zmemiidealnościązależytakżeskutekwsystemiepoetyckimliteratu-
ry”(142)-idochodzidogorzkiegowniosku,żewliteraturzepolskiejwsku-
tekniewolinaroduzaburzonazostałatarównowaga:
Rzeczywistośćidumanie,realizmiidealizmsztukmistrzówpolskich-
otóżwielkiemasynierówniejednakwdzisiejszejliteraturzenaszejrozdzielo-
ne;ponieważwoscylacjipoetyckiegogeniuszupostrzegamwyraźniejsze
zboczenienastronęidealizmuimelancholii.Itomaswojąsłusznąprzyczynę.
Takbyćmusiałownarodziezawojowanym.Niechajtakbędzie.Wpoezjiodbi-
łasiępublicznaniedola.(142)
Takpisałwroku1830autorstudiumOliteraturzepolskiejwwieku
dziewiętnastym,najgorętszywśródkrytykówówczesnychzwolennikro-
mantyzmu.Zaburzenieoscylacjimiędzyemocjąarefleksjąnieoznacza,że
uległzupełnemuwyparciujedenzjejczłonów.Jestwszakżeistotne,że
Mochnackiwnadmiernejskłonnościdonidealizmuimelancholii”widzinie-
bezpieczeństwooderwaniapodmioturomantycznegoodrealiówrzeczywi-
stości.Przestrzegającprzednią,wspierawcześniejwyrażonąmyślWords-
wortha.
Silnyopórtejpolskiej(iromantycznej)skłonnościdonadmiernejidea-
lizacjistawiałJuliuszSłowacki.Tworzącwswychpoematachdygresyjnych
różnesytuacjeironicznegodystansu,zwłaszczamiędzyautorskimrepre-
zentantemwypowiedziakreowanymprzezniegoprotagonistąopowieści
(Beniowski),autorprowadziłzarazembardziejskrytąaskomplikowanągrę
zczytelnikiem,czyniąctegoostatniegopowiernikiem(czyprawdziwym?)
autorskichwyznańirefleksji.DokwestiiudziałuSłowackiegowkształto-
waniuprofiluromantycznegonja”-jeszczepowrócę.
WNiemczechteoriewyznaczającekierunkiodnowyliteraturypojawiły
siębodajnajwcześniej.InaczejjednakniżwAnglii,gdziegłoswtejsprawie
zabieraliprzedewszystkimsamitwórcy,wNiemczechznalazłyonewyraz
główniewpismachfilozoficznychiteoretycznychLessinga,Herdera(głów-
niezokresunburzyinaporu”,czylilatsiedemdziesiątychXVIIIwieku),
atakżewniektórychpismachbraciSchleglów.Wewczesnychkoncepcjach
teoretycznychromantykówniemieckichuwzględniasięwielepostulatów
tzw.klasykiweimarskiej,wtymGoethegoiSchillera-cojestspecyfiką
niemieckiegoromantyzmu,wprzeciwieństwiedoinnychkrajów,wtym
