Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
MARIABERKAN-JABŁOŃSKA,BARBARASTELMASZCZYK
aktualneiotwierającysięnaprzyszłepracebadawcze.Mamynadzieję,że
tenwkładwspółutworzyczekającąnadopełnieniesummędokumentacyj-
no-interpretacyjną,pozwalającąpełniejopisaćhistorięromantycznejpod-
miotowości,złożonąiewoluującą.
Zaproponowanaprzezromantykówkoncepcjapodmiotowejperspek-
tywywopisieiocenieświatastałasiębowiem(przywszystkichjejindywi-
dualistycznychodmianachiewolucyjnychprzekształceniachwtokuproce-
suhistorycznoliterackiego)jednymzpodstawowychwyróżnikówliteratury
nowożytnej.Zostawiłateżnieusuwalnyiznaczącyślad,wktórymzakorze-
nionajestkulturanamwspółczesna.
Pomieszczonewksiążcepraceprowadzązsobąszczególnydialog,uka-
zującróżnorodneformułyromantycznego„ja”realizowanewindywidual-
nychprojektachromantycznychtwórców.Tworządlasiebiewzajemnekon-
tekstyikomentarze,zarównowtedy,gdyuzgadniająsięidopełniają,jak
iwówczas,kiedyodsyłajądoróżnychźródełiukazujątensamprzedmiot
badańwróżnychperspektywachiwielorakimoświetleniu.
Wpierwszymstudium(BarbaryStelmaszczyk)zarysowanazostała
problematykaromantycznegosynkretyzmurodzajowego,którywpolskiej
literaturzeromantycznejstałsięformąartystycznejinwencjitwórców
wspierającąirealizującąfilozoficzno-teoretycznepostulaty,jakiepojawiły
sięwmyślieuropejskiejokresuprzełomuoświeceniowo-romantycznego.
Postulatytetworzyłyzrębyromantycznegoprzełomu,aeksponowana
wnichkoniecznośćprzyjęcianowychzasadopisuświata,zeznaczącym
podkreśleniemfunkcji„ja”,ustanawiającegokażdorazowoperspektywę
wypowiedzi,wsposóboczywistywpłynęłanasubiektywizacjęobrazuświa-
taiekspozycjępodmiotujakoinstancjiorganizującejliryczno-refleksyjną
strefęutworu,wktórejodbijałsięwidzialnyświat.
WstudiumKwirynyZiembynatomiast,właśnieSchillerowskateore-
tycznakoncepcjazasadniczejróżnicypomiędzypoezjądawnąawspółczes-
ną(wokreśleniufilozofa–naiwnąisentymentalną)stałasiędlabadaczki
narzędziemimetodą–zpowodzeniemzastosowaną–winterpretacji
poematudygresyjnegoPodróżdoZiemiŚwiętejzNeapoluJuliuszaSłowac-
kiego.
ZbigniewPrzychodniakzaproponowałomówienieLirycznychprzestrze-
niJuliuszaSłowackiego,poszukując„wwypowiedzilirycznejprzestrzen-
nych«śladówobecności»podmiotu”.Wartepodkreśleniajest,żebadacz
wydobywazwierszySłowackiegoichdynamicznąlirycznośćzorganizowa-
nąwportrecierówniedynamicznego,ruchomegoiewoluującegopodmiotu,
pokazując,jaklirycznepersonytychwierszyosadzonesąwgeograficznych
ihistorycznychkontekstachijakmnożąsięperspektywypodmiotowego
